Gepubliceerd op 29-06-2020

standaard

betekenis & definitie

De Koning voert de koninklijke standaard. De andere leden van het Koninklijk Huis aan wie een prinselijke titel is verleend of die de prinselijke titel conform maatschappelijk gebruik voeren, hebben een persoonlijke onderscheidingsvlag.

Bij een officieel bezoek van de koningin of een ander lid van het Koninklijk Huis wordt de standaard of de onderscheidingsvlag op de auto gevoerd (boven het rechtervoorwiel); bij aankomst op een vliegveld kan de standaard of onderscheidingsvlag ook op het vliegtuig worden gevoerd. Ook op andere voer- en vaartuigen kan de standaard of onderscheidingsvlag worden gevoerd. Voor echtparen kunnen ook gezamenlijke vlaggen in gebruik zijn. Dat was bijvoorbeeld het geval bij prinses Juliana en prins Bernhard na de troonsafstand in 1980. Na het overlijden van Juliana werd de gezamenlijke onderscheidingsvlag van prinses Juliana en prins Bernhard op paleis Soestdijk neergehaald, en werd de persoonlijke vlag van prins Bernhard gehesen. In geval van een koninklijk paar is een gezamenlijke vlag niet in gebruik en wordt de koninklijke standaard gevoerd.Als de Koning in het buitenland is en diens echtgenoot thuis, wordt de onderscheidingsvlag van de partner gehesen.

De koninklijke standaard en de onderscheidingsvlaggen van de leden van het Koninklijk Huis kunnen niet halfstok gehesen worden. In geval van rouw kunnen zij wel voorzien worden van een zwarte wimpel. Bij bezoeken aan krijgsmachtdelen kan de koninklijke standaard of persoonlijke onderscheidingsvlag ook worden gehesen; bij officiële niet-militaire bezoeken is dat minder gebruikelijk. De koninklijke standaard en persoonlijke onderscheidingsvlaggen worden met zonsondergang niet neergehaald, zoals met de nationale vlag wel gebruikelijk is. De huidige koninklijke standaard is vastgesteld door koningin Wilhelmina in 1908. Ook daarvoor al waren persoonlijke vlaggen van de Koning in gebruik.

Zo voerde koning Willem I als vlag de Nederlandse driekleur met in de witte baan het koninklijk wapen. Dit gebeurde ook door de koningen Willem II en III en koningin Wilhelmina tot 1908. De huidige koninklijke standaard is een vierkante oranje vlag, in vier vlakken gedeeld door een vierarmig, Nassaublauw kruis. In het midden van het kruis is het koninklijk wapen afgebeeld, omgeven door het kruis en lint van de Militaire Willemsorde, in de vier vlakken of kwartieren de jachthoorn die afkomstig is uit het wapen van Oranje. Op paleis Huis ten Bosch en paleis Noordeinde wordt de koninklijke standaard gehesen als de koningin in Nederland is; niet uitsluitend als zij in het paleis zelf aanwezig is.

De onderscheidingsvlaggen van leden van het Koninklijk Huis zijn eveneens vierkant en voorzien van een kruis met in het midden het rijkswapen. Voor vrouwelijke leden van het Koninklijk Huis is de vlag ingesneden. Net als bij het persoonlijk wapen van het desbetreffende lid, refereert een in de kwartieren afgebeeld symbool aan de ‘aangetrouwde vader of moeder’. Zo voeren prins Willem-Alexander en zijn broers in hun onderscheidingsvlag een gekanteelde witte burcht (familie Von Amsberg), prinses Margriet en haar zusters de roos van het Huis Lippe, en Margriets zonen een witte ster, verwijzend naar de familie Van Vollenhoven. Prinses Máxima heeft in haar onderscheidingsvlag een burcht met deur en drie kantelen (familie Zorreguieta) en prinses Laurentien een gele ruit (familie Brinkhorst). Aan de prinsessen Mabel, Marilène en Annette is geen onderscheidingsvlag verleend.

Ook andere hoge autoriteiten kunnen een onderscheidingsvlag voeren. Daarbij kan men denken aan de gouverneurs van de Nederlandse Antillen en Aruba, de minister van Defensie en de inspecteur-generaal van de krijgsmacht.

Naast de koninklijke standaard bestaat een ‘rijksstandaard’, ook wel rijksvaandel of rijksbanier genoemd, die bij de inhuldiging van de Koning te zien is en wordt meegedragen in de koninklijke stoet. De huidige rijksstandaard werd in 1840 in opdracht van koning Willem II vervaardigd en beschilderd met het koninklijk wapen door B.J. van Hove. Ook bij de inhuldiging van koning Willem I in 1815 werd reeds een rijksstandaard gebruikt en getoond. Bij de inhuldigingsplechtigheid draagt een hoge militair de rijksstandaard, die tot de regalia wordt gerekend.

Zie ook koninklijk wapen> vaandel >vlag.