Lexicon van de Psychologie

N. Sillamy (1965)

Gepubliceerd op 22-02-2023

BEHOEFTE

betekenis & definitie

toestand van iemand met betrekking tot wat hij nodig heeft: behoefte aan slaap, vrije tijd, alcoholische drank. Indien, als gevolg van de een of andere behoefte, het evenwicht verstoord wordt, doet iemand datgene wat hem bevrediging schenkt.

Onder de verschillende behoeften zijn er twee groepen: behoeften die overeenstemmen met de fysiologische gesteldheid van het organisme, en behoeften die afhankelijk zijn van de maatschappelijke omstandigheden. Zonder bevrediging van de eerste groep is leven onmogelijk. Dit zijn: honger, dorst, slaap en ontlasting. Lange tijd werkte de theorie van Cannon bevredigend. Deze theorie verklaart (zij het dat ze geen verklaring gaf voor bepaalde afwijkende gedragingen) het ontstaan van een behoefte als een gevolg van de toestand waarin de organen verkeren: honger openbaart zich door ritmische samentrekkingen van de maag, dit als gevolg van een vermindering van het suikergehalte in het bloed; dorst is het gevolg van droogte van het slijmvlies. Wat de voeding betreft, heeft men, bijv., op objectieve wijze de werkelijke behoeften van het organisme vastgesteld.

Deze behoeften van het organisme komen bij talrijke personen niet altijd overeen met de behoeften die ze ervaren. Hier hoeft men slechts de gevallen waarin mensen lijden aan voedselweigering of aan zwaarlijvigheid te vermelden. De eersten bevinden zich in een toestand van soms schrikbarende ondervoeding en hebben geen honger, de laatsten die overvoed zijn, zijn altijd op zoek naar voedsel. Naast de ‘ingewandservaringen’ waarvan bij Cannon sprake is, doet zich op het gebied van het zenuwstelsel nog iets anders voor, zoals psychofysiologische studies (Lashley) aantoonden. Naar het schijnt bestaan er in de hersenen voor elke behoefte van het organisme, twee centra, waarvan het ene zorgt voor het ontstaan van een bepaald gedrag, en het andere voor de bevrediging. Prikkeling van deze centra, onder invloed van de zintuigen (maagsamentrekkingen bij het zien van smakelijke spijzen) en veranderingen in het lichaamsvocht (daling van het suikergehalte in het bloed), samen met maatschappelijke invloeden (een Europeaan gebruikt drie maaltijden per dag, terwijl in tal van primitieve maatschappijen men er slechts twee per dag gebruikt) verklaren het opkomen van behoeften en de bevrediging ervan.De andere behoeften, die secundair genoemd worden, omdat het bestaan zelf van het individu daarbij niet op het spel staat, hebben niettemin een bevoorrechte positie in de psychologie van de mens. Zij vormen een grote groep→Murray maakte hieruit een selectie van twintig fundamentele behoeften), maar tot de belangrijkste drie van deze groep kan men rekenen: zekerheid, genegenheid en eigenwaarde. Bevrediging van deze behoeften betekent tevredenheid en zelfontplooiing voor de mens, terwijl→frustratie ervan gedragsstoornissen kan veroorzaken. Wanneer iemand met een of andere stoornis niet beseft wat hem ontbreekt, onderzoekt men zijn gevoelsleven. Dit gebeurt met behulp van de→testmethode (voor volwassenen, bijv. de T.A.T. van Murray) die het mogelijk maakt diens gedrag te verklaren.→Thematic Apperception Test, Verlangen, Verzadiging, Verspeningscomplex, Vraatzucht, Waarde.