Lexicon van de Nederlandse Landstreken

dr. H.A. Visscher (2002)

Gepubliceerd op 24-02-2017

Heuvelland van Steenwijk

betekenis & definitie

De bij Steenwijk gelegen, opmerkelijk geaccidenteerde, zuidwestelijke randpartij van het Noord Nederlands Plateau waar twee brede, natuurrijke heuvelruggen een groot grasland gebied omarmen.

Sommige delen van de streek vertonen duidelijk de kenmerken van het stuwwallenlandschap. Een plateau achtig gebied noordwestelijk van Steenwijk lijkt daarbij op het nabije Heuvelland van Vollenhove. Zowel de rug van de Woldberg en De Eese als die bij Havelte doen echter meer denken aan het vrij natuurrijke stuwwallenlandschap van Oostelijk Twenthe of Gaasterland.
De natuurrijke gebiedsdelen onderlangs de stuwwallen bezitten de karakteristieke kenmerken van de grotendeels met bos en heide begroeide dek- en stuifzandgordels. Ze vertegenwoordigen daarbij een vooral van Noordoost Nederland bekend type met vrij veel stuifbanken of stuifplateaus.
Het overwegend agrarische noordwestelijk deel van het heuvelland is een van de weinige gebieden op het Noord Nederlands Plateau waar vanouds een nogal verspreide bebouwing en onregelmatige percelering worden aangetroffen. Het voorkomen van houtsingels langs de onregelmatig gevormde percelen kan trouwens eveneens als bijzonder worden aangemerkt.
Het zuidoostelijk deel van de streek bleef een duidelijk voorbeeld van het zogenaamde esdorpenlandschap, waar het akkerland vanouds vrij aaneengesloten complexen vormt en de agrarische bebouwing in de omgeving daarvan werd geconcentreerd. Interessant zijn er vooral nog allerlei verschillen in de situering van de oudere bebouwing.
De grasland gebieden met lintdorpen en een daarvan uitgaande strokenverkaveling zijn duidelijke voorbeelden van een type cultuurlandschap, dat vooral op de lage westelijke helft van het Noord Nederlands Plateau wordt aangetroffen.