Een voormalige gemeente van Centraal Friesland, die tot en met 1983 zelfstandig bleef. Sinds 1984 vormt ze met Baarderadeel de grotere gemeente Littenseradeel.
Dorpen in het gebied van de vroegere gemeente zijn Baijum, Cubaard, Edens, Hennaard, Hijdard, Lutkewierum, Oosterend, Spannum, Waaxens, Welsrijp, Wommels en IJtens.
Het gebied van de voormalige gemeente is een beterpt oud kwelder polderlandschap met kleine nederzettingen.
