Lexicon van de Nederlandse Landstreken

dr. H.A. Visscher (2002)

Gepubliceerd op 24-02-2017

Geestmerambacht

betekenis & definitie

Een in de Middeleeuwen ten noorden van Alkmaar tot stand gekomen, min of meer venige kwelderpolder, waar een aantal kleine meren al voor 1600 werd drooggelegd. De polder was 13 kilometer lang en maximaal 6 kilometer breed.

De ondergrond van de polder verraadt dat de zee er herhaaldelijk kon doordringen, maar zijn invloed niet altijd even groot was. Een kwelder raakte er namelijk bedekt door veen, dat op zijn beurt weer door het zeewater werd overslibd of weggeslagen. Bij de erosie van het veen ontstonden de meren van het gebied. De grootste waren het Drijmeer, Tjaarlingermeer, Kerkmeer, Diepsmeer, Oudgrebmeer en Kleimeer.
Aan de westkant van het gebied domineerde een onregelmatige verkaveling, die naar het oosten in een strokenverkaveling overging. Daarbij werd het land gecompartimeerd door een grofmazig netwerk van weteringen, terwijl smallere sloten het in kleinere kavels verdeelden. De kleinere droogmakerijen onderscheidden zich door een vrij modern aandoende, tamelijk rechthoekige percelering. Waar later de tuinbouw tot ontwikkeling kwam zou het land bloksgewijs in reepvormige percelen wordt verdeeld.
Het oostelijk deel van de polder wordt door een afzonderlijke dijk gesneden. Deze waterkering is de Langedijk.
Vrijwel alle bebouwing van het Geestmerambacht verrees langs de dijken, die de polder omgaven en compartimeerden. De Langedijk raakte daarbij over zijn gehele lengte bebouwd. Doordat in de polder geen wegen waren aangelegd, moesten de land- en tuinbouwproducten er met schuiten worden vervoerd. In verband hiermee is de Polder Geestmerambacht omstreeks 1970 ingrijpend gemoderniseerd. Er werd toen een wegennet aangelegd, terwijl de oude sloten en weteringen op de meeste plaatsen gedempt zouden worden. De kleine droogmakerij De Kleimeer mocht echter zijn vroegere karakter behouden. Wel raakte hij grotendeels omgeven door een recreatiezone met langgerekte ontgrondingsplas.
De afgelopen decennia breidde Alkmaar zich over het zuiden van de polder uit. Bovendien evolueerde de lintbebouwing van de Langedijk tot een bandstad.