Terp, (ook wel wierde en woerde), kunstmatig verhoogde woonplaats, bedoeld om verschillende vormen van wateroverlast te kunnen doorstaan. Het meest bekend zijn de terpen uit het noordelijk kustgebied van Nederland en het aangrenzende Duitse gebied, aangelegd in een landschap van onbedijkte zeekusten en rivieroevers.
Behalve door opzettelijke ophogingen groeiden deze terpen door accumulatie van nederzettingsafval. De eerste terpen in het Fries-Groningse kwelderlandschap dateren uit de tweede helft van de → IJzertijd. De oudste Nederlandse terpen dateren uit de → Hoogkarspelcultuur. Vanaf de 10e en 11e eeuw konden door de aanleg van zeewerende dijken zonder gevaar voor overstroming nederzettingen op niet verhoogde plaatsen worden aangelegd.
Op basis van het aantal huisplaatsen wordt onderscheid gemaakt tussen huis- en dorpsterpen. Verscheidene dorpsterpen in het noordelijke kustgebied kennen een radiaire verkaveling. Hierbij is de terp omgeven door een ringweg (de osseweg), waarop de staldeuren van de in een kring gebouwde boerenhoeven uitkomen; de straatjes lopen straalsgewijs naar de kruin. De kerk staat op het centrum van de heuvel. Bij deze verkavelingsstructuur lagen de akkers oorspronkelijk op de hogere delen (de flanken van de terp en de kwelderruggen) de weiden op de lagere delen en de hooilanden op de laagste gronden. Naast de huis- en dorpsterpen zijn er in het Fries-Groningse kustgebied langwerpige, rechthoekige terpen, waarvan een functie als handelsplaats in de Middeleeuwen wordt verondersteld (handelsterpen).
Door hun dikwijls lange bewoningsgeschiedenis en relatief goede conserveringsomstandigheden vormen de Fries-Groningse terpen een dankbaar archeologisch studieobject. Opgravingen hebben onder andere plaatsgevonden in Hogebeintum, Oosterbeintum, Paddepoel en Wijnaldum.
De bekendste terpopgraving vond plaats in Ezinge, dat tussen 1925-1930 werd onderzocht door de latere professor A.E. van → Giffen.
