Nederlandsche Maatschappij voor Nijverheid en Handel, Nederlandse vereniging in 1777 als → Oeconomische Tak van de Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen in Haarlem opgericht. Het doel van de vereniging was het voortgaand verval van de Hollandse welvaart tegen te gaan.
Zij heeft zich niet alleen beziggehouden met het tegengaan van het verval van de welvaart, maar ook met de verbetering ervan. De vereniging streefde namelijk zowel naar de bloei van handel en nijverheid als naar verbetering van de sociale verhoudingen, onder andere door de beperking van de → kinderarbeid. Men hield zich intensief bezig met de landbouw, met ontginningen, met de zeevaart en met de ontwikkeling van de techniek en de natuurwetenschappen. Door de uitgave van haar Fabrieksstaat (1859) publiceerde de Maatschappij als eerste een nijverheidsstatistiek.
