Lexicon Nederland en België

Liek Mulder (1994)

Gepubliceerd op 02-08-2017

Nationaal-Socialistische Beweging

betekenis & definitie

Nationaal-Socialistische Beweging (nsb), Nederlandse politieke partij, in 1931 opgericht door A.A. → Mussert en C. van → Geelkerken. De nsb was de enige van de nationaal-socialistische partijtjes die een behoorlijk omvangrijke aanhang kreeg, voornamelijk bestaande uit middenstanders en boeren.

Vijf procent van haar leden was afkomstig uit Nederlands-Indië; de Indische leden zorgden echter voor een derde van de inkomsten van de partij. Bij de verkiezingen voor de Provinciale Staten in 1935 haalde de nsb 7,94 procent van de uitgebrachte stemmen; dat percentage daalde in 1939 tot 3,89 procent. Bij de Tweede-Kamerverkiezingen van 1937 werden vier zetels behaald. De Duitse bezetting van Nederland tijdens de Tweede Wereldoorlog bracht de nsb weliswaar een zekere toeloop van opportunisten, de zogenaamde `meikevers', maar erg groot werd de partij ook tijdens de oorlog niet. Spoedig ontstond verdeeldheid tussen M. → Rost van Tonningen en Mussert. In feite kreeg de nsb van de Duitsers maar weinig invloed, al werd Mussert uitgeroepen tot `leider van het Nederlandse volk'. Na de → dolle dinsdag (september 1944) schorste Mussert een aantal van zijn medewerkers. Van de beweging was toen weinig meer over, al oefenden de → Landwacht en de Nederlandse ss nog een zware terreur uit. Na de oorlog werden grote aantallen nationaal-socialisten geïnterneerd; enkele van hun leiders, onder wie Mussert, werden ter dood veroordeeld.