Luxemburgse kwestie, het Franse streven naar het verwerven van Luxemburg en de daaruit voortvloeiende internationale verwikkelingen. Als gevolg van de Pruisische overwinning op Oostenrijk in 1866 was een sterke macht aan de Franse oostgrens ontstaan.
Frankrijk zocht hiervoor compensatie, ondermeer door het verwerven van Luxemburg, waarvan de Nederlandse koning Willem III groothertog was. Deze wilde Luxemburg wel aan Frankrijk verkopen, maar Pruisen wilde dit desnoods ten koste van een oorlog voorkomen. Door ingrijpen van Groot Brittannië en Rusland kwam een overeenkomst tot stand waarbij Luxemburg neutraal werd verklaard. Nederland was een van de mogendheden die verklaarden deze neutraliteit te zullen garanderen. Dit leidde tot grote binnenlandse politieke problemen in Nederland. De Tweede Kamer was namelijk van mening dat de verantwoordelijke minister van Buitenlandse Zaken, J.P.J.A. van → Zuylen van Nyevelt, Nederland in een gevaarlijke positie had gebracht. Nederland zou immers in een oorlog om Luxemburg betrokken kunnen worden. Daarom keurde de Kamer in 1867 de begroting van Buitenlandse Zaken af. Hierop trad de regering af. De daarop volgende verkiezingen werden gewonnen door de liberalen, die de formatie van een kabinet door → Thorbecke konden afdwingen. In feite ging het de Tweede Kamer niet alleen om de afkeuring van het beleid van de minister van Buitenlandse Zaken. Door naar het machtsmiddel van de afkeuring van de begroting te grijpen, toonde het parlement aan dat de Koning niet de macht had een regering te benoemen die niet op een meerderheid in de Tweede Kamer kon rekenen.
