Jansenisme, richting in de rooms katholieke Kerk, ontstaan in de 17e eeuw. De naam is ontleend aan Cornelius → Jansenius (1585 1638).
Hij schreef een boek over de kerkvader Augustinus. Naar aanleiding hiervan ontstond in de rooms-katholieke Kerk een stroming die terug wilde naar de leer van Augustinus. Middelpunt van het jansenisme werd het cisterciënzerklooster Port Royal, ten zuidwesten van Versailles. De jezuïeten bestreden het jansenisme en wisten de paus ertoe over te halen de jansenisten te veroordelen. De strijd van het jansenisme was in wezen de oude strijd over de genade en de vrije wil. Door deze vervolging liep de aanhang van de beweging terug. Veel jansenisten vluchtten naar de Noordnederlandse Republiek, waar door een conflict met Rome over de status van de katholieke Kerk de oudkatholieke Kerk ontstond. Vandaar dat de oud katholieken, die uiteindelijk in de 18e eeuw met Rome braken, ook van jansenisme werden beschuldigd, terwijl daar geen aanleiding toe was. In de Zuidelijke Nederlanden had het jansenisme sterke aanhang onder de geestelijkheid en voerden tot in de 18e eeuw de aartsbisschoppen van Mechelen er een hardnekkige strijd tegen.
