Lexicon Nederland en België

Liek Mulder (1994)

Gepubliceerd op 02-08-2017

Jan van Oostenrijk

betekenis & definitie

Jan van Oostenrijk (Don Juan de Austria), Spaans officier en staatsman, → landvoogd van de Nederlanden (1576-1578), *24.2.1547 Regensburg, +1.10.1578 bij Namen. In de Nederlandse geschiedenis staat hij vooral bekend als Don Juan.

Hij was een bastaardzoon van → Karel V en Barbara Blomberg. Hij streefde ernaar de Spaanse wereldmacht en de macht van de rooms-katholieke Kerk te handhaven. In 1570 onderdrukte hij een Moorse opstand in Granada en behaalde een jaar later als opperbevelhebber van een Spaans-Venetiaanse vloot de beroemde overwinning op de Turken bij Lepanto. In 1576 werd Jan benoemd tot landvoogd van de Nederlanden. Na de Eerste Unie van → Brussel erkende hij in 1577 het → Eeuwig Edict. Toen daarover problemen ontstonden, veroverde hij op 24.7.1577 Namen. Hij riep de Spaanse troepen terug, ondanks zijn belofte dat ze de Nederlanden zouden verlaten. Na enige aarzeling zetten de Staten-Generaal hem op 7.12.1577 op aandrang van Willem van Oranje af. Zij erkenden Matthias (de latere Duitse keizer) als landvoogd en besloten tot de Tweede Unie van → Brussel. In de daaropvolgende strijd behaalde Jan een overwinning bij Gembloux, maar werd ten slotte door de Staatse troepen bij Rijmenam verslagen (1578).