Lexicon Nederland en België

Liek Mulder (1994)

Gepubliceerd op 02-08-2017

Grondrechten

betekenis & definitie

Grondrechten, rechten van de burgers (of van alle mensen), gegarandeerd door een grondwet of een wet, ter bescherming van hun persoonlijke vrijheden tegen willekeur van de overheid. Zo kent de Engelse Magna Charta (1215) reeds bescherming tegen willekeurige gevangenneming; ook de Engelse Bill of Rights (1689), de Amerikaanse Declaration of Independence (1776) en de Franse Déclaration des droits de l'homme et du citoyen (1789) zijn mijlpalen in de geschiedenis van de grondrechten.

Een belangrijk moment is verder de afkondiging van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens door de Verenigde Naties op 10.12.1948. In Nederland waren reeds grondrechten opgenomen in de grondwet van 1815 en met name in die van 1848. De belangrijkste grondrechten zijn: gelijkheid voor de wet, vrijheid van drukpers, recht van petitie, recht van vereniging en vergadering, bescherming van persoon en goederen, waarborgen bij gevangenneming, onschendbaarheid van de woning en van het briefgeheim. Na de Tweede Wereldoorlog kwamen de sociale grondrech-ten in de belangstelling, zoals recht op arbeid, recht op algemene bijstand en dergelijke. In 1971 werden in het eindrapport van de Staatscommissie van Advies tot herziening van de grondwet suggesties in die richting gedaan. Bij de grondwetswijziging van 1983 werden voor het eerst dergelijke rechten opgenomen. Zo staat in artikel 21: `De zorg van de overheid is gericht op de bewoonbaarheid van het land en de bescherming en verbetering van het leefmilieu.' In België zijn eveneens verschillende grondrechten in de grondwet opgenomen.