Criminele Ordonnantiën, samenvattende aanduiding voor drie wetboeken die in 1570 tijdens → Alva's bewind als landvoogd in Brussel werden uitgevaardigd: 1. een wetboek van strafrecht (Ordonnantie op het stuk der criminele justitie) op 5.7.1570; 2. een wetboek van strafvordering (Ordonnantie op den Stijl van procederen in criminele zaken) op 9.7.1570; 3. een soort instructie voor cipiers (Ordonnantie op de cipiers). Deze wetboeken, samengesteld door uitstekende juristen, waren hun tijd vooruit.
Desondanks stuitte de invoering van deze eerste strafrechtcodificatie in de Nederlanden op verzet, evenals andere centraliserende maatregelen van de Bourgondisch-Habsburgse landsheren. De Staten van de gewesten stelden dat zij inbreuk maakten op de oude gebruiken en gewoonten. Bij de Pacificatie van → Gent (1576) werden zij geschorst. Toch hielden zij in de 17e en 18e eeuw in de Republiek groot gezag.
