(nefritis): acuut aansluitend op infectieziekten: roodvonk (3de week), tyfus, malaria, difterie, amandelontsteking, aandoeningen door koude en vocht (oorlogsnefritis) etterhaarden in amandelen en kiezen, zie haardinfectie. Begint plotseling of sluipend met rugpijn, vermoeidheid, gebrek aan eetlust, opgezet gezicht, speciaal aan de oogleden; weinig troebele urine, die wei en bloed bevat.
In zware gevallen pijn in de ledematen, ademnood, opzetten van de ledematen, verhoogde bloeddruk, tekenen van urinevergiftiging. Behandeling: strikte bedrust, honger-en dorstdagen, later vruchtesapdagen, rauwkost, vegetarische, zoutvrije, later zoutarme kost. Werkzaamheid van de huid stimuleren door warme lig- en zitbaden, dampkompressen, hete hooibloemenzakken op de nierstreek, koude lendenwikkels, dampbehandeling voor voeten en onderbuik. Bij bloed urineren koude kompressen op de buik en lendenwikkels. Wanneer de nierfunctie niet op gang komt bestaat gevaar van urinevergiftiging. Aderlaten. Lichte vorm van n. is de haardvormige n., waarbij slechts enkele delen en vaatkluwens aangetast zijn en de nierfuncties voor het grootste deel behouden blijft. Hierbij geen ophoping van water en verhoogde bloeddruk en geen gevaar van urinevergiftiging. Behandeling: zie haardnefritis. Chronische n. kan zich meteen of door verwaarlozing uit acute vorm ontwikkelen; ook gebruik van alcohol, nicotine, sterke kruiderijen, vergiften als lood of kwikzilver kunnen chronische n. opwekken.
Leidt tot verschrompeling van de vaatkluwens in de nieren en daarmee tot verschrompelen van de gehele nier (schrompelnier). Kan alle tekenen van acute ontsteking vertonen, hetzij afzonderlijk, hetzij met meerdere tegelijk, veroorzaakt in de eerste plaats verhoogde bloeddruk en belast het hart; doordat urinestof en urinezuur vastgehouden worden, dreigt stofwisselingsvergiftiging. Behandeling: vermijden van genotvergiften, zoutarme kost zonder kruiderijen en prikkelende stoffen, in zware gevallen sap vasten en rauwkostpenoden. Absoluut geen zout en vlees. Huidwerking stimuleren door wikkels (korte wikkel, Spaanse mantel, zoutwaterhemd), haverstroligbaden, dampbehandeling voor voeten en onderbuik, Schlenzbaden. Inwendig: guldenroede, paardestaart, peuleschillen, berkeblad als thee. Aderlaten. Homeopathie: Aconitum D3, Dulcamara D2, Terebinthina D3, Cantharis D6, Apis D3, Arsenicum D5-10, Mercurius corrosivus D6, Balsamum Copaivae D3, Lachesis D10. Biochemie: Ferrum phosphoricum D6 in het begin; Magnesium phosphoricum D6, Kalium phosphoricum D6, Kalium chloratum D6, Kalium sulfuricum D6 bij roodvonknierontsteking; Natrium muriaticum D6, Calcium sulfuricum D6.
