is het stelselmatig tegengaan van de verwekelijkende invloeden van de door de beschaving opgelegde manier van leven door middel van een natuurlijke leefwijze. Daar de beschaafde leefwijze de mens zoveel mogelijk inspanning en onaangename, van buiten komende invloeden probeert te besparen, neemt het weerstandsvermogen af en reageert de mens op onverwachts van buiten komende invloeden met ziekteverschijnselen.
Hij raakt verwekelijkt. Door kleding, woonruimte en verwarming heeft vooral het aanpassingsvermogen van de natuurlijke warmteregulatie te lijden. Hiervoor dienen in het bijzonder de capillaire vaten in de huid, de huidzenuwen en de zweetklieren, die vanuit centrale plaatsen in de hersenen bestuurd worden. Reeds in de kindertijd moet men met harden beginnen. Verblijf in goed geluchte, niet te zeer verwarmde kamers, niet te zachte en te warme bedden, gemakkelijke, goed ventilerende kleding en ondergoed. Luchtbad en gymnastiek in de open lucht, ook wanneer het wat kouder is. Dagelijks bovenlichaam en gehele lichaam met koud water afwassen, op blote voeten lopen, dauw- en sneeuw trappen, armbaden, watertreden, zitbaden, ter versterking van de huid en van het mechanisme dat de lichaamstemperatuur regelt. Ook sport en veldspelen zijn bevorderlijk voor het harden.
Spierverslapping ten gevolge van eenzijdige beweging of helemaal geen beweging (zittend leven) is eveneens een teken van verwekelijking, die door lichaamsbeweging (voettochten, wandelingen) en oefening (gymnastiek en sport) gecorrigeerd moet worden. Wanneer de kookkunst probeert maag en darmen werk te besparen, hebben ook hier de natuurlijke regelende mechanismen te lijden. In dat geval kan men zich harden door zich geleidelijk te wennen aan natuurlijk voedsel, overwegend bestaande uit rauwkost, die eisen stelt aan de kauwspieren, tanden, maag, darm en spijsvertering, en daardoor de organen versterkt. Zich harden houdt in dat men zich afwendt van de door de beschaafde leefwijze veroorzaakte verwekelijking en zijn toevlucht neemt tot een natuurlijke leefwijze.
