onderzoeken (van ’t Fr. toucher = aanraken). Om het gehalte van het goud te onderzoeken, gebruikt de goudsmid een toetssteen en toetsnaaldjes.
De toetssteen bestaat uit kwarts, gemengd met leem, koolstof en ijzeroxyde; het heeft de eigenschap, dat goud, wanneer men het er over strijkt, een streep achterlaat, en wel zoo, dat een verschillend gehalte ook een verschillende tint heeft. Van de verschillende toetsnaaldjes (van goud) kent de goudsmid het overeenkomstig gehalte; hij maakt er op den toetssteen eenige strepen mee, die dus een verschillende tint achterlaten; daarna strijkt hij het te onderzoeken goud over den steen; door onderlinge vergelijking van de verkregen tinten kan hij dan het gehalte vaststellen. Aan dit gebruik nu zijn de volgende woorden of uitdrukkingen ontleend: toetssteen — een middel om iets te onderzoeken, evenals: toetsnaald (vandaar dat sommige boekjes met examenvragen beide woorden tot titel dragen); op den toets zetten (beproeven, onderzoeken); den toets doorstaan (goed bevonden worden); op de proef stellen (zie Proej).
