Effectieve rente is de rente die men daadwerkelijk betaalt over een lening of daadwerkelijk krijgt voor een deposito of spaarrekening. Bij het achterhalen van de effectieve rente moet altijd rekening worden gehouden met het rentepercentage en de periode waarin deze rente wordt betaalt dan wel ontvangen.
Over vrijwel alle leningen, bijvoorbeeld een hypotheek, betaalt men een bepaald rentepercentage. Dit is een deel van het totale bedrag dat wordt afgedragen aan de kredietverstrekker. Voor sommige leningen geldt dat deze rente niet jaarlijks, maar maandelijks moet worden betaalt. Het rentepercentage is echter jaarlijks vastgesteld. In dat geval is het van belang om rekening te houden met een verschil tussen de nominale rente en het effectieve rentepercentage.
Doordat men maandelijks rente betaalt, ontstaat er een zogenaamd rente-op-rente effect. Stel dat men een lening heeft met 1000 euro met een rente van 5 procent. Deze rente wordt maandelijks bijgeteld. Na de eerste maand heeft men dus een totale schuld van 1004,16 (1/12 * 5 procent van 1000). Na de tweede maand heeft men een totale schuld van 1004,18 (1/12 * 5 procent van 1004,16). Met een nominale jaarrente van 5 procent die maandelijks wordt bijgeteld, betaald men uiteindelijk een rente van 5,12 procent. Laatstgenoemde getal wordt dan ook de effectieve rente genoemd, dit is de rente die men daadwerkelijk moet betalen over het geleende bedrag.
Hoewel de effectieve rente in geval van een lening vaak hoger ligt dan de jaarlijkse nominale rente, kan men op middels dezelfde berekening en een spaarrekening een hoger bedrag aan effectieve rente krijgen dan de jaarlijkse nominale rente.
