1. is, c. eig., profeet, waarzegger, profetes, waarzegster, ziener, zieneres, sibylle, effata fatidicorum et votum, Cic., vera fuit vates, Cassandra, Ov.; in ’t bijz., (door de godheid bezielde, profetische) zanger, zangeres = dichter, dichteres (daarentegen poëta = dichter als kunstenaar), cothurnatus, tragediedichter, Ov., maximus, van Vergilius, Sen., Maeonius, van Homerus, Ov., Lesbia, van Sappho, Ov., v. Aeneidos, van Vergilius, Ov.
2. is, c. overdr., toonaangever (in een wetenschap of kunst), meester, legum certissimus vates, Val. Max.
Gen. plur. gewl.: vatum, doch ook: vatium.
