De Kleine Winkler Prins

Winkler Prins (1949)

Gepubliceerd op 13-06-2020

Joegoslavië

betekenis & definitie

Staatsvorm: republiek.

Staatshoofd: Dr Ivan Ribar (sedert 1945).

Oppervlakte: 247.542 km2.

Bevolking: 15.325.000 inw. (1947). Vlag: Blauw, wit, rood (horiz.). Rode ster in het midden.

Hoofdstad: Belgrado (270.000 inw.).

Munteenheid: dinar.

Godsdienst: Slavisch-orthodox (49 %) R.K. (38 %), Mohammedaans (11 %).

republiek in het W. van het Balkanschiereiland, aan de Adriatische Zee. Begrensd door Oostenrijk, Hongarije, Roemenië, Boelgarije, Griekenland en Albanië. 247.542 km2, 15.325.000 inw. (1947). Het is gevormd in 1918 uit de koninkrijken Servië en Montenegro en uit de Oostenrijks-Hongaarse districten: Kroatië, Slavonië, Bosnië, Herzegowina, Dalmatië en nog enige andere landsdelen. Bij het vredesverdrag van 1947 met Italië verkreeg J. nog het grootste gedeelte van Venezia Giulia, de stad Zara en het eiland Pelagosa.

Grotendeels bergachtig. Tot de Alpen behoren de Karawanken en de Julische Alpen. Van daaruit naar het Z.O. het Dinarische bergland. Het N.W. gedeelte daarvan is een krijtgebergte met karstplateau’s en nauwe, diepe kloven. Het N. gedeelte door het Z. deel van de Hongaarse laagvlakte. De smalle kuststrook beeft Middellandse-Zeeklimaat (warme, droge zomers, zachte, vochtige winters), het binnenland een droger en meer continentaal klimaat. De laagvlakte is een steppe.

De bevolking is zeer gemengd, vnl. Serven, Kroaten, Slovenen, Macedoniërs. 49 % van de bevolking is Slavisch-orthodox, 38 % katholiek, 11 % Mohammedaans.

Landbouw is het voornaamste bestaansmiddel. 80 % van de bevolking leeft er van. 58,9 % van het land is bebouwd. In 1946 werd het grootgrondbezit onteigend en verdeeld. Producten: maïs, tarwe, aardappelen, pruimen, suikerbieten, hennep. Aan de kust wijndruiven, oliepalmen, vijgen. Het land is rijk aan mineralen: bruinkool, steenkool, ijzer, koper, goud, lood, chroom, kwik, cement, steenzout, bauxiet, mangaan, pyriet. De industrie is in hoofdzaak in het N.W. gevestigd en omvat industrie van levensmiddelen, hout, metaal, chemicaliën, leer, textiel, papier, electrische artikelen enz. In April 1947 werd een vijf-jarenplan aanvaard voor de economische ontwikkeling.

Hoofdstad Belgrado (270.000 inw.). Sedert 29 Nov. 1945 is J. een federale volksrepubliek, samengesteld uit de republieken Servië, Kroatië, Slovenië, Montenegro, Macedonië en Bosnië-Herzegowina en 2 autonome prov. Wojwodina en Kosowo-Metohija. Het parlement bestaat uit de Federale Vergadering en het Huis der Volken (175 leden), gekozen voor 4 jaar. Het parlement kiest het „Presidium” voor 4 jaar. De president van het Presidium is staatshoofd. Ook de voorzitter van de ministerraad wordt door het parlement (Nationale Vergadering) gekozen.

Geschiedenis: ontstaan in 1918 na W.O. I uit de voormalige koninkrijken Servië en Montenegro en delen van Oostenrijk-Hongarije, zoals Kroatië, Dalmatië, Bosnië, Slowenië en het Banaat. De consolidatie van het koninkrijk werd belemmerd door het Servisch-Kroatische meningsverschil over de grondwet. Het vasthouden aan het Centralisme door Belgrado tegenover het autonomische streven van de Kroaten leidde tot de moord op de Kroatische leiders in het Parlement in 1928 en als wraak daarop weer tot de vermoording van Koning Alexander in 1934 in Marseille. Aan de vooravond van W.O. II gaf Prins Regent Paul toe aan de Kroatische wensen.

Echter te laat om de ontbinding van de staat in de dagen van de Duitse inval tegen te gaan. Het Joegoslavische leger bood onder Generaal Mihailowitsj heldhaftige tegenstand gedurende de gehele oorlog; vooral vertraagde het Hitler’s aanval op Moskou. In 1944 werden de Duitsers verslagen en herrees de Joegoslavische staat, echter onder leiding van de communistische maarschalk Broz Tito, een partisanenfiguur die door het Rode Leger werd geïnstalleerd. De Communisten verhinderden de terugkeer van Koning Peter II en vervolgden met onverbiddelijkheid oppositie en kerken. Veel opzien baarde het doodvonnis van Generaal Mihailowitsj. Tito raakte na 1948 in conflict met Moskou.

< >