Kunstgeschiedenis

Amsterdam Boek (1959)

Gepubliceerd op 27-01-2022

Byzantium - Byzantijnse kunstnijverheid -inleiding

betekenis & definitie

BYZANTIJNSE KUNSTNIJVERHEID

De Byzantijnse kunstnijverheid handhaaft een hoog artistiek peil (wat van de westerse niet altijd gezegd kan worden) en onder¬scheidt zich door grote technische vaardigheid. Verder is opvallend een statisch conservatisme, dat heel de Middeleeuwen door taai stand houdt tot na de val van Constantinopel. Het Byzantijnse kunstambacht wortelt in de laat-antieke en oud¬christelijke ontwikkeling, maar de motieven en hun sacraal- hiëratische betekenis gaan nog verder terug dan het laat-antieke en oudchristelijke kunstambacht. De neiging naar vlakmatigheid, naar het vermijden van het plas¬tische, naar optische vervluchtiging en vooral naar coloristische effecten, is over het algemeen uit de oudchristelijke kunst afkom¬stig. De tendens naar het pronkerige en pompeuze is sterker geworden, wat kan worden verklaard uit de opvattingen aan het Byzantijnse hof.

Chronologisch en stijl-historisch zijn er drie hoofdperioden van het Byzantijnse kunstambacht te onderscheiden: de voorikono- klastische en ikonoklastische periode (zesde tot negende eeuw), de eigenlijke midden-Byzantijnse periode in de Macedonische en Komnenische tijd (negende tot twaalfde eeuw) en de laat-Byzan- tijnse periode, die duurt van de dertiende tot de vijftiende eeuw. Het Byzantijnse kunstambacht heeft een sterke voorkeur voor het edele materiaal: goud, edelstenen, émail, ivoor en zijde, die gedeeltelijk verklaard kan worden uit de overgeleverde laat-antieke coloristische tendenties. Ook de pronkzucht moet van invloed zijn geweest.

door Prof. Dr. W. Sas-Zaloziecky.