Thomas Tallis (?, circa 1505-Greenwich 1585) was een Engelse componist, wiens werk bijna elk genre omvat dat in de 16e eeuw, voor én na de Reformatie, in de Engelse kerk in zwang was. Hij schreef als één van de eerste componisten muziek voor de anglicaanse eredienst die een schoolvoorbeeld werd voor latere componisten .
Over de jeugd van Tallis is niets bekend. Hij duikt in 1532 op als organist aan de Benedictine Priory in Dover en werkte zich op tot lid van de Royal Chape] in 1543, waar hij tot aan zijn dood bleef. In 1575 kreeg hij, samen met William Byrd, van koningin Elizabeth een exclusieve licentie om muziek te drukken. Een jaar later verscheen Cantiones sacrae, een anthologie met Latijnse motetten van beide componisten.
De datering van Tallis' werken is lastig. Hij gebruikte oude of nieuwe technieken al naar gelang de omstandigheden en bleef zijn muzikale taal ontwikkelen. Hij was een perfectionist die veel oud werk herschreef of het van nieuwe, Engelse teksten voorzag. Zijn vroegste composities zijn nog traditioneel en niet opzienbarend. Zijn latere, rijpe werken kunnen onderverdeeld worden in werken met Latijnse en Engelse teksten. De zevenstemmige antifoon Gaude gloriosa Dei mater en de zevenstemmige mis Puer natus est nobis grijpen terug naar de weelderige polyfone stijl van voor de Reformatie, waarin de verstaanbaarheid van de tekst ondergeschikt is aan het contrapunt. Andere belangrijke werken met Latijnse tekst zijn: de Lamentaties en de vijfstemmige Magnificat en Nunc dimitiis. Het bekendste en meest complexe werk van Tallis is het monumentale Spem in alium. Het verhaal gaat dat een Engelse hertog Tallis uitdaagde zich te meten met Alessandro Striggio die een maar liefst 40-stemmige mis had geschreven. Het resultaat is Spem in alium, een 40 stemmig motet voor acht koren die om de luisteraar heen staan.
Veel van Tallis' Engelstalige werken, waaronder IJ ye love me en Hear the voice and prayer, zijn vierstemmig met een duidelijke syllabische tekstze tting, die past bij de verstaanbaarheiddie de anglicaanse kerk verlangde. Van Tallis is slechts een kleine hoeveelheid instrumentale stukken overgeleverd, waaronder klavierbewerkingen van vierstemmige liederen en vele cantus firmus -zettingen. Van zijn consortstukken zijn de twee In nomines zeer de moeite waard.
Oeuvre
Religieus vocaal: 18 Latijnse liturgische werken; circa 50 Engelse liturgische werken; 24 bewerkingen van anthems en mote tten; wereldlijk vocaal: 4 partsongs; instrumentaal: 3 consortstukken; 17 klavierwerken.
