Niels Wilhelm Gade (Kopenhagen 1817-1890) was een Deense dirigent, organist en componist, die wel wordt beschouwd als schepper van en wegbereider voor de nationaal-romantische symfonie. Zijn leraar A.P. Berggreen wees hem op het volkslied, dat hem inspireerde tot een symfonische behandeling van volksliedachtige melodieën.
In Leipzig sloot Gade in 1843 vriendschap met Mendelssohn, die werk van hem uitvoerde, en met Schumann die zijn muziek eveneens zeer waardeerde. De ontmoetingen hadden gevolgen voor zijn werk. Zoals Gade zelf zei, 'vervelde' hij daar 'als een slang waarvan het kleding stuk is gekrompen': de nationale muzikale elementen werden allengs gedomineerd door een neutralere componeerstijl. Verder ontpopte hij zich als begaafd conservatoriumdocent en, naast Mendelssohn, als dirigent van het Gewandhausorchester. Na Mendelssohn's dood droeg men diens dirigeertaken aan Gade over. In zijn composities vermeed hij dramatische conflicten en blonk hij uit in klassieke vormgeving. Hij stond dan ook nogal gereserveerd tegenover de 'nieuw-Duitse ' muziek van Liszt en Wagner, en zijn programmering had de naam behoudend te zijn. Toch treft zijn muziek door een originele instrumentatie.
Vanaf 1848 bekleedde Gade leidende functies in het muziekleven van zijn geboortestad. Ook dirigeerde hij er een seizoen aan het Koninklijk Theater, maar het operabedrijf lag hem nog minder dan het operagenre. Vermaard werd hij vooral met zijn cantates (door hem 'concertstukken' genoemd), waarin de musicoloog Hugo Riemann 'de natuurlijke frisheid en artistieke adel' prees. Gades enorme werklust concentreerde zich 's zomers, tijdens vakanties op het platteland op het componeren.
Oeuvre
Theatermuziek, waaronder 1 opera (Mariotta, 1849); orkestmuziek, waaronder 8 symfonieën; vele cantates; liederen voor een of meer stemmen; kamer-, piano- en orgelmuziek; bewerkingen.
