Manuel de Falla (Cádiz 1876 - Alta Gracia, Argentinië 1946) was een Spaans componist met internationale betekenis, en centrale figuur in de 20e-eeuwse Spaanse muziek. Hij was een van de eersten die zich als klassiek geschoold musicus liet inspireren door de volksmuziek van zijn land. Zijn werk droeg een onmiskenbaar Spaanse signatuur waarin vurige vitaliteit samenging met intellectuele eruditie.
Geboren in het uiterste zuiden van Spanje ging hij op zijn twintigste naar Madrid. Daar behaalde hij aan het conservatorium de eerste prijs voor piano; liever dan concertvirtuoos werd hij echter componist van aanvankelijk weinig succesvolle zarzuela's. De compositielessen van Felipe Pedrell deden hem de schoonheid van de Spaanse volksmuziek beseffen. In 1905 won hij een operawedstrijd met La vide breve; het leek een eerste succes, maar toen geen enkel theater het werk wilde opvoeren, vertrok Falla naar Parijs (1907). Hier waren de vriendschappen met o.a. Ravel, Albéniz en Granados stimulerend; hij leerde vooral van Debussy. Dankzij Dukas' inspanningen ging in 1913 in Nice La vida breve in première. Dit betekende de doorbraak van de inmiddels 37-jarige componist. Kort daarna moest hij vanwege de oorlog naar zijn vaderland terugkeren. Daar voltooide hij de Noches en los jardines de Espana (1915) voor piano en orkest, en schreef hij voor zigeunerzangeres Pastora Imperio het ballet El amor brujo (1915). Falla, de immer in het zwart geklede asceet waarvan nauwelijks liefdesaffaires bekend zijn, wist hierin de liefde in al zijn gekte en felheid uit te beelden. Spanje vond dit werk 'te Frans', maar alle verwijten vervlogen met het overweldigende succes van El sombrero de tres picos (1819, decors en kostuums: Picasso). Zijn inspiratie putte Falla uit de Andalusische zigeunerzang, de cante hondo ('diepe zang'), die hij naar de geest, maar nooit naar de letter volgde. Ongeëvenaard was de wijze waarop hij dit idioom omzette in de taal en de klank van het moderne symfonieorkest. Vanaf het zeer originele Klavecimbelconcert (1927), geïnspireerd op de 18e-eeuwse Spaanse klavecimbelmuziek, werd zijn stijl soberder en meer introspectief. Uiterst zorgvuldig en langzaam werkend kwam Falla tot een klein oeuvre waarbinnen bijna elk stuk een exclusief meesterwerk vormt.
Falla leefde in een voor Spanje woelige tijd.Tijdens de Burgernorlog (1936-39) hadden de Nationalisten hem graag tot de hunnen bekeerd hij was een nationaal symbool!- maar de componist toonde zijn afkeer toen hij (tevergeefs) optrad tegen de executie van zijn vriend de dichter Federico Garcia Lorca. Vanaf 1939 woonde Falla als vrijwillige balling in Argentinië. Daar werkte hij aan zijn cantate over de opkomst van de Spaanse natie, Atlántida, die hij bij zijn dood onvoltooid achterliet.
Oeuvre
3 opera's; 6 zarzuela's; 2 balletten; toneelmuziek; 1 cantate ; 5 orkestwerken; klavecimbelconcert; pianowerken; liederen.
