XYZ van de klassieke muziek

Katja Reichenfeld (2003)

Gepubliceerd op 21-03-2017

Johan Wagenaar

betekenis & definitie

Johan Wagenaar (Utrecht 1862-Den Haag 1941) was een Nederlandse componist en pedagoog. Onder invloed van laatromantici als Berlioz en Richard Strauss wist hijeen Nederlandse romantische stijl te ontwikkelen met een grote rijkdom aan klankkleuren.

Zijn idioom was doorspekt met humor en satire, voor die tijd een vernieuwend element. Wagenaar studeerde in Utrecht orgel bij Samuel de Lange en compositie bij Richard Hol. Rond 1900 blies hij samen met Zweers en Diepenbrock de rol van de Nederlandse componist nieuw leven in. Hij bekleedde verschillende functies in het muziekleven; hij was organist van de Domkerk, directeur van de Utrechtse muziekschool en later van het Koninklijk Conservatorium in Den Haag. Als docent leidde hij veel Nederlandse componisten op, onder wie Willem Pijper, Willem van Anrooy en Alexander Voormolen. In 1916 verleende de Universiteit Utrecht hem een eredoctoraat. Tevens poogde Wagenaar met een gezonde dosis humor zijn muziek te populariseren. Met succes: zijn karikaturale cantate De schipbreuk (1889) werd veelvuldig uitgevoerd. Wagenaars composities die nu regelmatig op het programma staan, zoals de ouvertures Cyrano de Bergerac (1905) en De getemdefeeks (1909), zijn minder innovatief. Hij laat zich wel van zijn serieuze en originele kant zien in bijv. het minder bekende symfonische gedicht Saul en David (1906). Voor zijn verdiensten voor de muziek werd Wagenaar verschillende keren onderscheiden, zowel in Nederland als in België; ironisch, want in zijn jeugd had hij als een van de zes onwettige kinderen van een prominente aristocraat vooral armoede en sociale discriminatie gekend.

Oeuvre
2 opera's;15 orkestwerken; tientallen vocale composities en arrangementen;4ensemblewerken.