XYZ van de klassieke muziek

Katja Reichenfeld (2003)

Gepubliceerd op 21-03-2017

Jan van Vlijmen

betekenis & definitie

Jan van Vlijmen (Rotterdam 1935) is een Nederlandse componist die in de jaren '50 en '60 van de vorige eeuw als enige Nederlander de seriële schrijfwijze vertegenwoordigde.

Net als Stockhausen en Boulez was hij ervan overtuigd dat het serialisme het enig juiste antwoord was op de muziekhistorische ontwikkeling. Toen het serialisme in een totale controle over het creatieve proces dreigde te ontaarden, nam Van Vlijmen, evenals zijn medestanders Stockhausen en Boulez, begin jaren '70 afstand van deze techniek. Desondanks zijn er tot op heden seriële sporen in Van Vlijmens muziek te bespeuren.

Na zijn Utrechtse studietijd bij Kees van Baaren, die hem in Schönbergs twaalftoonstechniek in wijdde, bekleedde Van Vlijmen diverse publieke ambten. Zo was hij van 1970-85 directeur van het Koninklijk Conservatorium in Den Haag, van 1984-88 intendant van De Nederlandse Opera, en van 1990-97 artistiek leider van het Holland Festival. Uit Van Vlijmens werk spreekt een affiniteit met polyfon eprocédés en met getallen; bovendien heeft hij een grondige kennis van de muziekgeschiedenis. Deze ex-serialist die zichzelf ooit als 'traditioneel en ouderwets' afficheerde, beschouwt het bestuderen van de werken van de oude meesters, vooral de Renaissance polyfonisten en Bach, als een voorwaarde voor het handwerk van het componeren . Hiervan getuigen werken als Omaggio a Gesualdo (1971), Inferno (naar Dante, 1991-93), Concerto grosso (2000) en tal van bewerkingen (Bach, Kunst der Fuge, 1999-2000). Van Vlijmen leeft tegenwoordig als vrije kunstenaar in Frankrijk.

Oeuvre
4 opera's (o.a.1 nog onvoltooid en 2 gecomponeerd in samenwerking met Louis Andriessen, Reinbert de Leeuw e.a.); 6 vocale werken; 14 orkestwerken; 14 kamermuziekwerken; 7 bewerkingen van Bach, Zemlinsky en Schönberg.