Helmut Lachenmann (Stuttgart 1935) is een Duitse componist die de avantgardistische ideeën, opgedaan in de jaren '50 van de 20e eeuw, met grote puurheid ontwikkelde tot een eigen idioom waarin de stilte centraal staat. Vanuit de elektronische muziek creëerde hij zijn 'instrumentale concrete muziek'. Hierbij gebruikte hij als muzikale bouwstenen de 'concrete' bijgeluiden die ontstaan bij het maken van klank op een instrument: de ruisen knarsgeluiden die traditioneel opgeleide musici juist uit hun spel elimineren.
Lachenmanns klanken vormen geen harmonisch systeem, geen melodie, en vertellen geen 'verhaal'. Zoals een abstract schilderij slechts naar zichzelf verwijst, zo vormen Lachenmanns geluiden zelf het kunstwerk. 'Ik geniet met al mijn zintuigen van het moment waarop een schijnbaar onmuzikaal geruis begint, dat in de gecreëerde samenhang muziek wordt,' zo stelde de componist vast.
Lachenmann komt uit een muzikaal en intellectueel domineesgezin. In Stuttgart studeerde hij piano en contrapunt, maar cruciaal was het jaar 1957 toen hij in Darmstadt Stockhausen en Nono leerde kennen. In Venetië studeerde hij van 1958 tot 1960 compositie bij de serieel georiënteerde Nono, wat werken opleverde als Souvenir (1959) voor 41 instrumenten en Due giri (1960) voor orkest. Na het volgen van een cursus van Stockhausen in Keulen (1963-64) en werk in de elektronische studio te Gent (1965) kwam hij met vernieuwende werken als Air voor orkest (1969), Pression voor cello (1969) en Kontrakadenz voor orkest (1970). In 1997 ging in Hamburg zijn opera Das Mädchen mit den Schwefelhölzern in première, een werk zonder 'handeling' waarmee Lachenmann een streep trok door de traditie van het muziektheater.
Oeuvre
1 opera; ca. 30 werken voor diverse bezettingen.
