Futurisme (lt. futuro, toekomst) is een Italiaanse stroming, vooral gesitueerd in Milaan, waarbij kunstenaars zich in de jaren '10 van de 20e eeuw radicaal afzetten tegen de traditionele 'verstijfde' kunstvormen.
De futuristen werden geïnspireerd door de snelheid van de nieuwste vervoersmiddelen en industriële machines. 'Een ronkende auto die lijkt te lopen op granaatkartets, is mooier dan de Nike van Samothrace,' schreef de dichter Filippo Tommaso Marinetti, de initiator van de beweging, in een van zijn futuristische manifesten. Het citaat ruikt naar oorlog, en inderdaad, de futuristen verheerlijkten de oorlog die enkele jaren later daadwerkelijk losbarstte. Rond de Eerste Wereldoorlog behoorde het futurisme samen met het dadaïsme en het surrealisme tot de avantgardistische stromingen die alle kunsttradities ter discussie stelden. Daarbij werd het publiek geshockeerd en soms letterlijk uitgescholden. Muzikale initiatieven binnen de futuristische beweging kwamen vooral van Luigi Russolo (1885-1947), die oorspronkelijk schilder was. In zijn manifest L'arte dei rumori (De kunst van het lawaai, 1913) pleitte Russolo voor een muziek waarin het ritme overheerste en waarin tonen werden vervangen door kleurrijk geluid. Samen met de schilder en percussionist Ugo Piatti (1888-1953) ontwikkelde Russolo lawaaimachines, zogenaamde intonarumori, waarvoor hij ook componeerde. Uitvoeringen leidden destijds tot luidruchtig protest van het publiek. Het gebruik van ruis als compositorisch materiaal werd door veel 20e-eeuwse componisten overgenomen, o.a. Edgard Varèse, en de aanhangers van stromingen zoals de musique concrète en de elektronische muziek.
