Darius Milhaud (Aix-en-Provence 1892-Genève 1974) was een Franse componist met een volstrekt eigen idioom, gekenmerkt door de toepassing van bi- en polytonaliteit . Milhaud was een van de jonge componisten die het Franse muziekleven na de Eerste Wereldoorlog bevrijdden van de loodzware erfenis van Wagner en Franck. Zij namen Satie als voorbeeld van een nieuwe esthetiek: 'robuust, helder en duidelijk, maar ook menselijk en met gevoel'. Medestanders vond Milhaud in een vijftal leeftijdgenoten, onder wie Poulenc en Honegger: samen vormden zij de Groupe des Six.
In zijn jeugd in Aix kreeg Milhaud vioolles. In 1909 ging hij naar het Conservatorium van Parijs waar hij les kreeg van Dukas en Gédalge. In 1912 raakte hij bevriend met de 25 jaar oudere schrijver, dichter en diplomaat Paul Claudel, voor wie hij de muziek bij een aantal toneelwerken schreef. Toen Claudel in 1917 als ambassadeur naar Rio de Janeiro vertrok, vroeg hij Milhaud mee als secretaris. De ritmiek van het dagelijks leven en de geluiden van de jungle vormden de inspiratie voor het ballet Le boeuf sur le toit (1919), in latere jaren gevolgd door Saudades do Brazil (1921), oorspronkelijk voor piano, en Scaramouche voor twee piano's (1937). Toen hij in 1919 naar Parijs terugkeerde, was daar de jazzrage losgebarsten. Amerikaanse legerbands hadden de Ragtime, de Cakewalk en de OneStep geïntroduceerd en Milhaud werd geboeid door de vrijheid van ritme en improvisatie van deze nieuwe muziek. Na een bezoek aan New York in 1923 schreef hij het ballet La création du monde (1923), de eerste compositie uit de hoek van de serieuze muziek waarin jazzelementen werden toegepast, nog vóór Gershwins Rhapsody in Blue (1924). Na de jaren van avant-garde volgde een periode van consolidatie van zijn bi- en polytonale componeertrant die leidde tot een omvangrijk oeuvre van ruim 440 opusnummers in praktisch alle genres.
Milhaud beschreef zichzelf als 'een Fransman uit de Provence, en van het joodse geloof'. Zijn muziek heeft een mediterraan accent dat, wat betreft helderheid, kleuren en contrasten wel eens vergeleken wordt met de landschappen van Cézanne (Carnaval d'Aix 1926, Suite provençale 1936). Composities die hun inspiratie in het joodse geloof vonden zijn eveneens talrijk in zijn oeuvre (Poèmes juifs 1916, Lac Couronne de gloire 1940, Trois psaumes de David 1954). Milhaud was een blijmoedig mens: ondanks een gewrichtsziekte die hem de laatste 30 jaar van zijn leven aan een rolstoel kluisterde, gaf hij zijn autobiografie de titel Ma vie heureuse.
Oeuvre
18 opera's; 18 balletten; muziek bij ca. 40 toneelstukken en 25 films; 12 symfonieën; ca. 30 soloconcerten; tientallen liederen en koorwerken; solostukken en kamermuziekwerken, waaronder 18 strijkkwartetten.
