Bedrich Smetana (Litomysl 1824-Praag 1884) was een Boheems romantisch componist, de 'vader van de Tsjechische muziek'. Deze zoon van een welgestelde bierbrouwer trad al op zijn zesde als pianist in het openbaar op.
Op zijn negentiende trok hij naar Praag waar hij als pianist en componist van salonmuziek vooral honger en kou leed. In maart 1848 nam hij deel aan de nationale opstand tegen de Oostenrijkse overheersers. Hij ondervond in die moeilijke tijd gelukkig de bescherming van Liszt, die ervoor zorgde dat de jonge Smetana gespeeld werd. Smetana besloot in navolging van zijn vriend symfonische gedichten te schrijven die zijn fantasie meer ruimte boden dan de symfonie. Na een aantal jaren in Göteborg dirigent te zijn geweest, keerde hij in 1863 definitief naar zijn vaderland terug.
Het was een vaderland in beweging dat hij aantrof. Haar identiteit, als provincie van de Donaumonarchie, was lang nogal zwak geweest. Ter verduidelijking: Smetana zelf kende bijna geen Tsjechisch, maar sprak Duits. Toen het Hongaarse buurland een eclatante overwinning behaalde op Oostenrijk, herleefden ook bij de Tsjechen krachtige nationale gevoelens. Bezield door de gedachte een nationale muziek te schrijven, componeerde Smetana voor het Tijdelijk Theater de allereerste echt Tsjechische opera. Een triomf, deze patriottische Brandenburgers in Bohemen (1863) (of liever gezegd: uit Bohemen), evenals zijn tweede opera De verkochte bruid (1866-70). Dit werd zijn meesterwerk; warm als het Boheemse temperament en met als puls de polka en furiant, formuleerde hij in dit uitbundige 'werk van menselijke gelukzaligheid' inderdaad een eigen Tsjechische muziek. Het is de beroemdste opera van Tsjechische bodem. Nog zes opera's zouden volgen; Libuse klonk in 1881 bij defeestelijke opening van het Praags Nationaal Theater, de opvolger van het Tijdelijk Theater waarvan Smetana jarenlang dirigent was geweest.
Aan het eind van zijn leven werd Smetana gevierd als een nationale held. Dat bleek vooral na de première in 1882 van Má Vlast ('Mijn vaderla nd'), de grootse cyclus van zes symfonische gedichten die het Tsjechische heroïsche verleden en haar natuur als onderwerp heeft: 'Het publiek was buiten zichzelf en kon zich er niet toe zetten afscheid te nemen van de componist.' Een ovatie die Smetana kon zien, maar niet horen ; hij was sinds 1874 doof. (Dit tragisch levensaccent verbeeldde hij in de finale van het strijkkwartet Uit mijn leven.) Ook krankzinnigheid zou hem niet bespaard blijven. Smetana werd begraven op het Vysehrad-kerkhof in Praag; zo rust hij vlak naast zijn geliefde rivier de Moldau, waarover hij zijn bekendsteorkestwerk schreef.
Oeuvre
8 opera's; 9 symfonische gedichten; 1 symfonie; 1 ouverture; polka' s; koormuziek; 2 strijkkwartetten; 1 pianotrio; diverse werken voor piano solo.
