Katholieke Encyclopaedie

Uitgeverij Joost van den Vondel (1933-1939)

Gepubliceerd op 08-01-2020

Zondag

betekenis & definitie

de eerste dag der week, heette bij de oude Egyptenaren naar de zon, bij de Grieken naar den zonnegod Helios (hèmera Helioe = dag van Helios), bij de Romeinen naar de zon (dies solis = dag van de zon). Ter onderscheiding van de Joodsche Sabbatsviering en ter herinnering aan de Verrijzenis van Christus stelde de Kerk haar rust- en feestdag op den

Z. (zie → Week). In het burgerlijke leven werd deze vaststelling eerst van kracht door een bepaling van keizer Constantijn (321). De Kerk voerde ook den naam in van „dag des Heeren” (Gr. kuriakè, Lat. dies dominica), die door alle Romaansche volken werd overgenomen. De Germanen echter hebben aan den ouden naam en de zon vastgehouden. In het kerkelijk gebruik heeft iedere Z. van het jaar nog een eigen benaming, die aan haar plaats t.o.v. eenige hoofdfeesten en bovendien dikwijls aan de beginwoorden van de Mis van dien dag ontleend is. Zoo spreekt men van den „vierden Z. in de Vasten” of „Laetare”, van den „derden Z. na Paschen” of „Jubilate”, van den „eersten Z. na Pinksteren” of „Drievuldigheidszondag”. In de astronomische wereld wordt de Z. aangeduid 'met ⊙, het teeken van het hemellichaam zon. Vgl. → Zondagviering.
v.Campen.

Liturgie. Iedere Z. heeft een eigen misformulier, veelal aangeduid met de eerste woorden van den Introitus (zie boven). In sommige gevallen evenwel wordt voor de Zondagsmis in plaats van het eigen formulier dat van een feestgeheim of heiligenfeest genomen, hetgeen met den Zondag samenvalt. Welke viering den voorrang heeft bepalen de rubrieken. Zoo hebben de dominicae majores der eerste klas (nl. de eerste Zondag van den Advent, alle Zondagen van de Vasten, Paschen, Beloken Paschen en Pinksteren) voorrang boven alle feesten; die der tweede klas (de overige Advent-Zondagen en Septuagesima, Sexagesima en Quinquagesima) wijken slechts voor een feest met den rang van dubbel eerste klas; de overige Zondagsmissen, die der dominicae minores, wijken voor een feest met den rang van dubbel eerste of tweede klas.