1° (wisk.) ander woord voor → inhoud.
2° Het v. van een vloeistof kan bepaald worden met een maatglas, d.i. een glazen cylindervormig vat, waarop een schaalverdeeling is aangebracht, zoodat men den inhoud kan kennen van een gedeelte, dat door twee strepen begrensd wordt. Wil men het v. van een vloeistof nauwkeuriger kennen, dan gebruikt men een buret, een glazen buis, doorgaans van 50 cm3 inhoud, waarop een schaalverdeeling in 1/10 cm3 is aangebracht, en die onderaan een kraantje draagt, waarlangs men een bepaald volume vloeistof kan laten uitvloeien. Het v. van een vast lichaam kan men ook bepalen met een maatglas, dat gedeeltelijk met water gevuld is, door af te lezen over hoeveel inhoudsdeelen het water in het maatglas gestegen is, nadat men er het lichaam heeft ingebracht. Ofwel men gebruikt daartoe een afloopvat, d.i. een glazen vat met een zijdelingsche afvoerbuis, waardoor het overtollige water kan wegvloeien. Is zulk vat tot aan de afvoerbuis gevuld en laat men er voorzichtig het lichaam in zakken, dan vloeit er water weg; dit water wordt in een maatglas opgevangen en zijn v. bepaald; dit is gelijk aan het v. van het lichaam.
J. Wouters.
3° Om het volume te bepalen van ruimten, die men niet rechtstreeks kan meten of waarop de gewone methode ter bepaling van het volume niet toepasselijk is, gelijk de schadelijke ruimte in een gasthermometer of het volume van de verbindingskanalen van een manometer, gebruikt men een volumemeter. Dit toestel bestaat hoofdzakelijk uit een reeks vaten, waarvan de inhoud goed bekend is, en uit een manometer. Men brengt een der vaten in verbinding met de ruimte, waarvan het volume moet gemeten worden en men leest den druk af van de lucht, die zich in beide bevindt. Daarna dringt men die lucht terug in de te meten ruimte en men leest den nieuwen druk af; met de wet van → Boyle kan men dan het gezochte volume berekenen.
J Wouters.
4° Moleculair v. is het volume, dat een grammol (= → gram-molecuul) van een g a s inneemt bij 0° C en 1 atmospheer druk. Herleid op een ideaal gas, blijkt dit voor alle gassen 22,414 liter te zijn. Dit wordt verklaard door de wet van → Avogadro.
5° (Radiotechn.) → Volumeregelaar.
