Toen rond het einde van 1577 de twisten tusschen Katholieken en Protestanten, vooral in Brabant en Vlaanderen (Antwerpen, Gent) de politieke eenheid van de generaliteit dreigden te vernietigen en dit op het oogenblik dat de strijdbenden van Don Juan en van Alexander Farnese immer meer naar het Noorden vooruitrukten, en tevens in Waalsch Vlaanderen de Malcontenten zich ten gunste van koning Philips zouden uitspreken, werd na langdurige onderhandelingen in Juli 1578 de Religievrede uitgeroepen: een statuut, dat aan Katholieken, Lutheranen en Calvinisten gelegenheid tot religie-uitoefening toestond. Onder den druk der politieke omstandigheden werd die R. slecht toegepast en was de aanvang van een Calvinistische overheersching.
De invloed van den Franschen Calvinist Duplessis-Mornay, geestverwant van Oranje, was hierbij zeer groot.Lit.: Elkan, Ueber die Entstehung des niederl. Religionsfriedens von 1578 und Mornays Wirksamkeit in den Niederlanden.
