is een republiek in Z. Amerika.
A) Aardrijksk. en economie.
P. wordt in het N. begrensd door Bolivia en Brazilië, in het W. en Z. door Argentina, in het O. gedeeltelijk door Brazilië en Argentina; opp. 288 019 km2, ca. 1 065 000 inwoners.
Men onderscheidt twee landschappen:
1° Het O. is een voortzetting van den Matto Grosso: heuvels en bergruggen, de Cordillera de Villa Rica en de Sierra de Amambahy, beide uitloopers van het bergland van Brazilië;
2° In het W. is gelegen de Chaco Boreal, tusschen de Pilcomayo en de Parana, grootendeels vruchtbaar grasland, maar in den regentijd met groote plassen bedekt.
Het klimaat is tropisch, doch gezond door den langen drogen tijd en de verfrisschende Zuidenwinden, de pampero’s, die echter vaak een „koudegolf” veroorzaken. De nachten zijn koel. Neerslag: 1 400 mm.
Het grootste deel der bevolking bestaat uit Mestiezen: menging van Guarani-Indianen met Spanjaarden, weinig raszuivere Indianen, in den Chaco Boréal de Tupi-Indianen, verder Argentijnen, Brazilianen, Italianen, Duitschers en sinds 1930 Wolga-Duitschers. Middelen van bestaan. De bodem is productief; naast teelt van voedingsgewassen ook cultures: katoen, tabak, suiker, bananen, zuidvruchten. Veeteelt is hoofdbedrijf in het N.W. en in den Gran Chaco; uitvoer van gedroogd vleesch en huiden, verder Yerbamaté of paraguay-thee en quebracho-extract. Mineralen, o.a. ijzer, koper en mangaan, worden op meerdere plaatsen gevonden. Industrie: suikerbewerking, rum, looistoffen.
Handel Jaar Import in goudpesos Export in goudpesos
1930 14.305.119 14.176.453
1931 10.080.730 12.856.585
1932 6.417.646 12.872.945
De regeering zetelt te Asuncion; de president wordt voor 4 jaar gekozen; de tegenw. grondwet dateert van 18 Nov. 1870; de wetgevende macht is in handen van den Senaat en een Kamer van Afgevaardigden. De Kath. godsdienst is staatsgodsdienst. Zie verder in dit art. sub IC: Kath. Kerk.
Lit.: P. Denis, Amérique du Sud (1927); Schuster, P. (Stuttgart 1929); The South American Handbook (1934) ; Lex. f. Theol. u. Kirche (1935). Zuylen.
B) Weermacht.
Het leger bestaat uit 4 reg. inf., 1 reg. cavalerie, 2 afd. artillerie, 1 comp. genie. De dienstplicht is algemeen. Duur 28 jaar. Van 18e tot 20e jaar in het actieve leger, of in de marine, daarna in de reserve. Sterkte officierenkorps 106, onderoff. en minderen ca. 2 800 (jaarlijks). De onderoff. komen voort uit de militie. Sterkte militaire politie ca. 160. De vloot bestaat uit 5 kanonneerbooten.
Lit.: Annuaire mil. (1936). v. Munnekrede.
C) Geschiedenis.
Juan de Ayolas veroverde het door Guarani-Indianen bewoonde gebied aan de Pilcomayo en Paraguay (1536) en stichtte de latere hoofdstad Asuncion. Philips III belastte (1608) de Jezuïeten met de invoering van een vreedzaam bestuur (de conquistadoren roeiden de Indianen uitl!) door middel van missie en kolonisatie, de zgn. → reducties. Hulp van de omgeving, speciaal van Argentinië, weigerend, verklaarde de republiek P. zich (1811) onafhankelijk. José de Franca, een bekwaam, eerlijk maar despotisch man, El Supremo genoemd, werd dictator (1813-’40); hij isoleerde P. politiek en economisch (geen immigratie o.a.). De presidenten Lopez, vader en zoon, resp. 1844-’62 en 1862-’70, zetten deze politiek voort. Tegen den overmoedigen Lopez begonnen Brazilië, Argentinië en Uruguay een oorlog (1865-’70), die aan P. 142 000 km2 gebied kostte. De grondwet van 1870 schafte de dictatuur af en verklaarde het Katholicisme staatsgodsdienst. Na een rumoerige periode (vele presidenten afgezet of vermoord, militaire revolten) werden door pres. Schaerer (1912) moderne verbeteringen ingevoerd, vooral in landbouw en veeteelt, de hoofdbestaansbronnen des lands. De oorlog tusschen Bolivia en P. (1934-’36) over het Gran-Chacogebied eindigde met de overwinning van P. Ter consolideering dezer overwinning wist kolonel Franco zich tot dictator op te werpen (1936’37). De Paraguanen vormen een afzonderlijk nationaal type met een krachtig nationaal leven en een veelbelovende toekomst.
Kath. Kerk. Het in 1547 opgerichte bisdom Asuncion omvatte heel P. Nieuwe kerkel. indeeling van 1929: aartsbisdom Asuncion met 2 suffragaanbisdommen: Villa Rica en Concepcion Chaco. De pauselijke nuntius te Buenos Aires fungeert ook voor Paraguay.
Lit.: o.a. W. Spence Robertson, Hist. of the Latin American Nations (1932, vooral polit. en econ.); J. T. Bertrand, Ilist. de l’Amérique espagnole (2 dln. 1929, Kath. standpunt, meer alg. cultureel); Lex. f. Theol. u. Kirche (VII). Gen. werken geven uitgebr. lit. Wübbe.
II. Belangrijke zijrivier van de Parana, in Z. Amerika; ze ontspringt op het plateau van Matto Grosso in Brazilië, doorbreekt dit in diepe kloven, stroomt door een gebied, dat in den regentijd veranderd wordt in een reusachtige watervlakte: het meer van Xarayes, en stort zich dan na een loop van 2 200 km een weinig boven Corrientes in de Parana. Stroomgebied 1,15 millioen km2. Zuylen.
