In zedelijken zin wijst op een gemis aan de volheid van het zedelijk goed, zonder dat men nochtans van zonde mag spreken. In zuiver negatieven zin kan men bij ieder ontbreken eener hoogere volmaaktheid van o. spreken. Positieve o. echter zegt een derven van vereischte volmaaktheid. Men kan hieronder rekenen die vele kleinere fouten en tekortkomingen, die objectief niet vrij van dagelijksche zonde zijn, maar toch subjectief niet aangerekend worden, omdat ze uit schuldelooze onnadenkendheid, onoplettendheid of onwetendheid geschieden.
In den meest eigenl. zin wijst positieve o. op handelingen, die van den eenen kant de vereischte volmaaktheid derven en toch van den anderen kant geheel zonder zonde zijn, ook objectief. Het is een twistpunt onder de moralisten, of dergelijke handelingen kunnen voorkomen. Het gaat dan over gevallen, waarin men staat voor een daad van hoogere volmaaktheid, die niet onder een bepaalde verplichting valt, maar slechts geraden is (➝ Evangelische raden); een daad van vrijwillige zelfverloochening, offervaardigheid, liefde, ijver enz. Kan men zonder eenige zondeschuld zoo’n daad achterwege laten en het minder volmaakte kiezen? Zeker is men niet verplicht om altijd datgene te doen, wat objectief, in zich, het volmaaktere is.
Dat kan zelfs uitgesproken verkeerd zijn. Wat in zich volmaakter is, kan nl. geheel buiten iemands levensstaat en levenscondities vallen of boven zijn zedelijke krachten gaan. De vraag is dus alleen, of men zonder eenige zondeschuld datgene achterwege kan laten, wat voor dezen mensch, hic et nunc het volmaaktere is.Theoretisch is de zaak niet zonder belang, maar de onmiddellijk praktische beteekenis is zeer gering. Onze levensweg is duidelijk genoeg geteekend: de trouwe vervulling van den dagelijkschen plicht, onder leiding van het dubbele liefdegebod.
Lit.: Over dit onderwerp zijn den laatsten tijd tientallen tijdschrift-art. verschenen. Men zie de literatuuroverzichten in Collationes Mechlinienses (1929, 425 vlg.), Nouv. rev. théol. (1931, 217 vlg.), Bulletin thomiste (1933, 783 vlg.). Buys.
