Katholieke Encyclopaedie

Uitgeverij Joost van den Vondel (1933-1939)

Gepubliceerd op 16-10-2019

Noten

betekenis & definitie

(muziek), de teekens, waaruit het gebruikelijke muziekschrift hoofdzakelijk bestaat ( →Notenschrift). De n. zijn ontstaan uit de →neumen, welken naam nu ook nog de n. van het Gregoriaansche muziekschrift dragen.

De plaats van de n. op den notenbalk, alsmede de sleutel bepalen de toonhoogte (→Notenlijnen); de vorm der n. bepaalt de verhouding van toonduur. →Heele toonreeks; Kwartnoot; Toon. de Klerk.Het drukken van muzieknoten kan geschieden door middel van boekdruk door notentypenzetsel, langs lithographischen weg door middel van autographie, direct schrijven of graveeren op steen, of door middel van koperdruk door het graveeren of inslaan van de notentypen in een koperen plaat. In de tweede helft der 15e eeuw werden het eerst muzieknoten gedrukt. Men kan het drukken van muzieknoten splitsen in twee tijdperken: het eerste, waarin men de muziekteekens, evenals de letters, langs typographischen weg naast elkaar zette. In het eerste tijdperk bezigde men houten platen. De oudste, op deze wijze gedrukte noten dateeren van 1473. Na deze houtsneden volgde het graveeren der muzieknoten in koperen platen.

De goedkoopste methode om stalen notentypen in een zinken plaat te slaan, werd in het midden der 18e eeuw uitgevonden. Men houdt Ottaviano dei Petrucci uit Fossombrono voor den uitvinder van den lossen typennotendruk in 1502. In Ned. drukte men het eerst tegen midden 16e eeuw noten. Ronner.