Katholieke Encyclopaedie

Uitgeverij Joost van den Vondel (1933-1939)

Gepubliceerd op 22-07-2019

Glasblazen

betekenis & definitie

Glasblazen - Hierbij moet men onderscheiden: 1° het glas bevindt zich in gesmolten toestand en wordt met behulp van een ijzeren pijp verwerkt; 2° men gaat uit van een reeds gevormd glazen voorwerp (werk voor de lamp).

Bij 1° wordt aan het einde van de pijp, door deze in glas te dompelen, een bepaalde hoeveelheid (een „post”) glas aangebracht. De verdere verwerking geschiedt dan: a) uit de „vrije hand”, door blazen, slingeren, laten uitzakken enz. tot lichamen van ronde of peervormige gedaante (zie ook ➝ Glasruiten); b) door opblazen in een in twee helften uitklapbaren, houten of ijzeren vorm (vormwerk); c) door de post, na een weinig opblazen, op een vlakke ijzeren plaat tot een cylinder uit te rollen, den onderkant van dezen cylinder op een andere blaaspijp te hechten en vervolgens het geheel tot een buis uit te trekken. Bij al deze bewerkingen wordt soms na een eerste geringe opblazing nog eens in het glas gedompeld. Deze tweede dompeling kan in gekleurd glas geschieden, op welke wijze het zgn. Ueberfangglas vervaardigd wordt.

2° Bij werk voor de lamp is het glas gegeven in den vorm van buizen van uiteenloopende diameter en wanddikte en van staven. Deze worden in een vlam (blaaslamp) verhit en vervolgens: aan elkaar gezet, tot bollen verblazen, deze weer uitgeblazen (tot trechtervormige lichamen) enz. In vroeger eeuwen werd deze techniek, in Venetië ontstaan, vooral beoefend tot vervaardiging van alle mogelijke kunstvoorwerpen: bloemen, vogels, herten, zeilschepen, enz. Met de opkomst van de natuurwetenschappen, vooral van de scheikunde, in de 19e eeuw ontstond het instrument-glasblazen, dat minder eischen stelde aan artisticiteit dan wel aan nauwkeurigheid en aan wat de glasblazer noemt het bij elkaar houden van het glas. Bijna steeds staat de vlam stil en worden de te maken voorwerpen daarin bewogen. Zijn deze echter zeer groot, of staan ze vast opgesteld, dan wordt de vlam bewogen (handlamp). Op deze wijze worden eenheden van verscheidene meters lengte vervaardigd, zooals de droogapparaten voor de gassen, waarmee gloeilampen gevuld worden.

Opleiding tot instrument-glasblazer geschiedt in Ned. aan de Philips’ Bedrijfsschool te Eindhoven en aan de School voor Glasblazers te Leiden. Laatstgenoemde reikt drie diploma’s uit: eerstbeginnend glasblazer, gezel en meester. Eerstgenoemde één, dat gelijkwaardig is met het Leidsche gezeldiploma.

Lit.: Ebert, Anleitung zum Glasblasen (behandelt alleen het instrument voor g.). Zernike.