Gewapend beton - samengesteld → bouwmateriaal, bestaande uit → beton en een daarin opgenomen versterking of wapening van ijzer, gewoonlijk van ronde staven. Uitvinding en practische toepassing (door Monier in Frankrijk) dateeren uit het midden van de 19e eeuw; de theoretische grondslagen voor de berekening zijn eerst later, vooral in Duitschland, uitgewerkt.
De mogelijkheid beide materialen te combineeren en innig te doen samenwerken berust op de sterke aanhechting van beton aan ijzer en op de (toevallige) omstandigheid, dat beide stoffen vrijwel evenveel uitzetten onder invloed van warmte, waardoor genoemde aanhechting ook bij temp.-wisselingen blijft bestaan. Bij vergelijking van g. b. met beton alléén, dat als steenachtig materiaal vrijwel alleen bestand is tegen druk spanningen, blijkt, dat de ijzerwapening niet slechts dit weerstandsvermogen nog aanzienlijk vergroot, doch bovendien het materiaal bestand maakt tegen trek, en daarmede tevens tegen buiging.
Hierdoor wordt g. b. bruikbaar voor de constructie van vloeren, balken, gewelven, bogen, enz. Bij vergelijking anderzijds met uit profielijzer samengestelde (geklonken of gelaschte) constructies blijven als voordeelen: de eenvoudiger vorm en wijze van aanbrengen van het ijzer, de grootere bestandheid tegen brand (→ Bouwmaterialen), de bescherming, die het beton het ijzer verleent tegen roestvorming, en daardoor de geringe onderhoudskosten. Inmiddels bezit de ijzerconstructie andere voordeelen; de strijd tusschen beide bouwwijzen is nog lang niet beslist.
Bij de uitvoering van gewapend-betonconstructies (→ Betonstorten) is het, voor het verkrijgen van voldoende sterkte, noodig, dat de wapening op de juiste, vooraf door berekening gevonden plaats in de betonmassa komt te liggen. Hiertoe worden de van te voren in den vereischten vorm gebogen staven en beugels van ijzer in de bekisting gelegd en op de kruispunten met ijzerdraad gehecht. Deze geheele, samenhangende, wapening wordt door middel van kleine ijzeren beugeltjes of betonblokjes op eenigen afstand van de bekisting gehouden: voor een goede bescherming van het ijzer is het noodig, dat het ijzer nergens aan de oppervlakte van het beton komt. Bij het storten van het beton moet worden gezorgd, dat dit de bekisting geheel vult, overal goed tusschen de wapening vloeit en het ijzer geheel omhult. Dit wordt verkregen door tijdens het toevloeien van de betonmassa daarin te roeren en te stooten, door de wapening plaatselijk met ijzeren haken eenigszins op te lichten en deze te schudden, waardoor het beton daaronder kan vloeien en verder door kloppen op, of in trilling brengen van de bekisting. Dit laatste kan ook met mechanische hulpmiddelen geschieden. In dat geval, en ook wanneer men het toestroomende beton met speciale hulpmiddelen zelf in trilling brengt, spreekt men van trilbeton, dat een zeer hooge dichtheid en vastheid heeft.
Behalve de geschetste constructiewijze, geheel en direct op de bouwplaats, bestaat een methode, waarbij gewapend-betononderdeelen vooraf in een fabriek gereed worden gemaakt en later op de plaats van bestemming worden aangebracht, bijv. heipalen, damwandplanken, betonpalen voor allerlei doeleinden, platen voor dakbedekking, e.d. Hierbij kan meer zorg aan de afwerking van de onderdeelen worden besteed dan gewoonlijk op de bouwplaats mogelijk is.
v. Embden.
