Gewaarwording - Men spreekt van g. of waarneming, wanneer de zintuigen prikkels ontvangen, die via de centripetale banen naar de hersenen geleid worden, waardoor in de met deze zintuigen correspondeerende centra nog niet nader te omschrijven veranderingen ontstaan. Bleuler e.a. onderscheiden nog de gewaarwording in engeren zin, waaronder ze dan verstaan de zuiver zintuigelijke g., dus het eenvoudige physische proces, van de waarneming, die zij meer gecompliceerd opvatten, als te bestaan uit de g., waardoor weer herinneringsbeelden worden wakker geroepen en kunnen worden geëkphoreerd en de associatie van deze beelden met andere beelden of begrippen.
Talrijke stoornissen komen op het gebied der g. voor, en wel van elk der vijf zintuigen. Deze stoornissen kunnen veroorzaakt zijn door ziekten of afwijkingen van de zintuigorganen, hunne zenuwbanen of hersencentra. Zoo bijv. doofheid, blindheid, enz. Maar ook psychogeen komen doofheid, blindheid, enz. voor, en wel bij hysterie door autosuggestie. Evenzoo kan hypaesthesie en hyperaesthesie (d.i. een met den prikkel te zwak resp. te sterk correspondeerend gevoelseffect) zoowel op organischen grondslag als op psychogenen bodem berusten.
Behalve bovengenoemde intensiteitsstoornissen der g. ziet men ook stoornissen in den aard der g., en wel illusies, hallucinaties, paraesthesieën. Onder illusie of zinsbegoocheling verstaat men dan het verkeerd waardeeren van een waamemingsbeeld; bijv. men hoort het tikken van een klok, en denkt stemmen te hooren. Zijn er in de buitenwereld geen prikkels, die tot een g. kunnen leiden, en heeft men toch g. op zintuigelijk gebied, dan spreekt men van hallucinatie s. Voor → paraesthesieën zie aldaar.
Hoelen.
