Franklin - 1° Benjamin, N. Amer. staatsman en schrijver; * 1706 te Boston, † 17 April 1790 te Philadelphia; het zeventiende kind van een zeepzieder en kaarsenmaker, leerde het boekdrukkersvak en ontwikkelde zichzelf veelzijdig door eigen werkkracht, ook door een verblijf te Londen (1724-1726).
Richtte te Philadelphia een eigen drukkerij op met een papierfabriek en ging deelnemen in het openbare leven met eigen geschriften; gaf een dagblad uit en een almanak, die hem zeer bekend maakte. Hij deed ook aan natuurkundige studies, vooral op gebied der electriciteit, en kwam aldus tot de uitvinding van den bliksemafleider; werd te Philadelphia een machtig man, sedert 1736 secretaris van het parlement van Pennsylvanië, postmeester en zelfs postmeester-generaal.
Van 1764 tot 1775 vertegenwoordigde hij Nieuw-Engeland bij de regeering te Londen, werd na het uitbreken van het groote conflict teruggezonden. Hij behoorde tot de onderteekenaars der Declaration of Independence van 4 Juli 1776, ging in dat zelfde jaar opnieuw naar Europa, als gezant te Parijs, waar hij Frankrijk tot bondgenoot maakte in den strijd tegen Engeland (1778) en ook aan het hof te Versailles als een wereldwonder werd geëerd.
Eerst in 1785 keerde Franklin naar het onafhankelijk geworden Amerika terug, werd president van den Raad van Pennsylvanië en werkte krachtdadig mede aan de totstandkoming der Constitutie (1787). Franklin was een man van oprecht, edel karakter, voorbeeld van een sober leven, vertegenwoordiger der Europ. verlichting in Amerika; door zijn populariseeren van de wetenschap verdienstelijk.
D’Alembert begroette hem als lid der Fransche Académie met het befaamde: „Eripuit caelo fulmen sceptrumque tyrannis”. Zijn gezamenlijke geschriften zijn uitgegeven in 10 dln. door Bigelow (1887-’89).Lit.: Parton, Life and times of Franklin (2 dln. 1887); Hale, F. in France (2 dln. 1887); Fisher, The true B. F. (1899); Bruce, B. F. self-revealed (2 dln. 1917); Russell, B. F., the first civilized American (1926); Eiselen, F.’s political theories (1928).
v. Gorkom. Plaat van Franklin, de eenvoudigste vorm van condensator in de electriciteitsleer; bestaat uit een glazen plaat, aan beide zijden met bladtin beplakt.
2° Sir John, Eng. zeeman en poolreiziger; * 1786 te Spilsby (Lincolnshire), † 1847 in Amer. Arctica. In 1800 kwam hij bij de Eng. marine en streed mee voor Kopenhagen, bij het beleg van Vlissingen en bij Trafalgar. In 1819 en 1825 leidde hij expedities in Britsch N. Amerika; de rivieren afvarend, verkende hij een groot gedeelte van de N. kust van Amerika, van de Kopermijn-rivier tot de door F. aldus genoemde kaap Beechy. F. werd in den adelstand verheven en was zeven jaar lang gouverneur van Tasmanië. In Eng. terug, kreeg hij het commando over een expeditie met de schepen Erebus en Terror ter ontdekking van de N.W. doorvaart. Den 9en Mei 1845 staken de schepen, met 129 man aan boord en leeftocht voor vijf jaar, in zee. In de Melvillebaai treffen ze twee walvischvaarders, aan wie zij post meegeven voor het vaderland; daarna werd niets meer van hen gehoord. De eerste twee jaar was nog niemand ongerust, maar daarna zijn tot 40 hulp-expedities uitgezonden om F. op te sporen. Deze tochten hebben vaak groote waarde gehad op aardrijkskundig gebied; zoo vond M. Clure in 1850 de N.W. doorvaart. Op aansporing van lady F. ondernam M’Clintock in 1857 een tocht en vond in 1859 bij kaap Victoria overblijfselen van de expeditie en een bericht, waaruit bleek, dat F. 11 Juni 1847 gestorven was. In 1930 vond een Canadeesch vliegenier, majoor Burwash, op King Williamsland nog resten van de expeditie.
de Visser.
