Katholieke Encyclopaedie

Uitgeverij Joost van den Vondel (1933-1939)

Gepubliceerd op 25-07-2019

Enzymen

betekenis & definitie

Enzymen - zijn organische, katalytisch werkende stoffen, die bij de levensprocessen van planten en dieren een zeer belangrijke rol spelen. Hiermede zijn planten en dieren in staat stofomzettingen te doen plaats hebben, die anders uiterst langzaam verloopen.

Naar de stofomzettingen, welke bij deze organismen plaats hebben, verdeelt men de e. in drie groepen, nl. koolhydraat-, vet- en eiwitsplitsende enzymen of resp. carbohydrasen, lipasen en proteasen. Evenals chemische katalysatoren binden zij zich niet blijvend met de stoffen, waarop zij inwerken, zoodat zij na afloop van het proces onveranderd worden teruggevonden; de hoeveelheid stof, die door een bep. hoeveelheid enzym kan worden omgezet, is dus onbegrensd; zij beïnvloeden de ligging van het evenwicht der reactie niet.

Bij een bepaalde ophooping der eindproducten komt het enzymproces tot stilstand, zoodat men veronderstelt, dat zij naast een afbrekende ook een opbouwende werking bezitten. Hun onderscheid met chemische katalysatoren bestaat hierin: 1° zij werken specifiek, d.w.z. een bepaald e. werkt slechts in op een bepaalde stof; 2° zij zijn thermolabiel, d.w.z. zij worden bij hooge temperaturen irreversibel beschadigd; 3° zij zijn uiterst afhankelijk van de waterstofionenconcentratie der omgeving.

Sommige e. werken slechts in zwak zuur, andere in zwak alkalisch milieu. Zoowel sterke zuren als basen vernietigen de enzymen.

Hun activiteit neemt bij lagere temperatuur af, bij hoogere toe tot een bepaald optimum om daarna weer af te nemen en ten slotte bij een temperatuurmaximum geheel op te houden door vernietiging van het enzym.De e. worden in kliercellen gevormd. Bij de meeste dieren worden hiervoor de grondstoffen geleverd door het bloed. Deze stoffen worden binnen de kliercellen veranderd en na een rijpingsproces aan daarvoor bestemde plaatsen afgegeven. Hiernaast komen ook enzymen (endo-enzymen) voor, die hun werking binnen de cellen uitoefenen. Toch zijn de e. in hun werking niet van ’t levensproces der cellen afhankelijk en kunnen zij buiten deze en zelfs buiten het organisme hun katalytische werking voortzetten. Hun chemische samenstelling is niet bekend.

In kliersappen zijn zij slechts in uiterst geringe concentraties aanwezig. ➝ Spijsvertering. Naast de hierboven genoemde zgn. hydrolytische enzymen onderscheidt men nog oxydatie-, gistings- of reductie-enzymen, naargelang zij een oxydatie-, gistings- of reductieproces bevorderen.

Willems.