Katholieke Encyclopaedie

Uitgeverij Joost van den Vondel (1933-1939)

Gepubliceerd op 06-06-2019

Emmen

betekenis & definitie

gem. in Z.O. Drente, grootste en volkrijkste gem. in deze prov.; opp. 29.094 ha, 42.010 inw. (1 Jan. 1932), waarvan 64% Prot., 17% Kath., 0,38% Isr., 3,5% tot een ander kerkgen., 14,5% onkerkelijken; omvat de dorpen en gehuchten Emmen (3.619 inw.), Amsterdamsche Veld, Angelslo, Barger Compascuum, Barger Erfscheidenveen, Barger Oosterveen (3.515), Barger Oosterveld, Emmer Compascuum, Emmer Erfscheidenveen (3.658), Emmerschans, Erica, Klazienaveen, Maten, Munsterscheveld, Nieuw-Amsterdam, Nieuw-Dordrecht, Nieuw-Weerdinge (4.466), Noord-Barge, Den Oever, Oranjedorp, Roswinkel, Weerdinge, Westenesch, Wilhelmsoord, Zuid-Barge en Zwartemeer.

Van de ruim 29.000 ha was oorspronkelijk ong. 9.000 ha zand, waarop liggen Emmen, Westenesch, Angelslo, Noord- en Zuid-Barge, Weerdinge, Roswinkel (ged.), met landbouw en veeteelt. De ca. 20.000 ha veen in het N.O., O. en Z. zijn grootendeels afgegraven, waardoor veenkoloniën in allerlei stadia van ontwikkeling ontstaan zijn (landbouw en veeteelt op de dalgronden). → Drente (sub C, 3°).Het veengebied vormde eeuwenlang een moeras tusschen Ned. en Duitschland. Voortdurend ontstonden geschillen tusschen de grensbewoners over het recht om te weiden op de gemeenschappelijke gebieden. Dit recht van samenweiden (jus compascui, nu nog voortlevend in den naam Compascuum) werd bij het tractaat van Meppen (1829) vrijwel geheel geregeld.

Het vervenen nam in den Wereldoorlog door schaarschte aan steenkolen een vlug tempo aan, waardoor de bevolking snel toenam (1910: 27.665, 1915: 33.156, 1920: 39.750 inw.). Na den oorlog kwamen groote werkloosheid en armoe, waarin armenzorg en werkverschaffing moesten helpen. Gevormd werd de Centrale Vereeniging voor den Opbouw van Drente. Verschillende buurthuizen (voor cursussen in koken, naaien, zuigelingenverzorging, woninghygiëne, enz.) werden opgericht. Tuinbouw als nieuw middel van bestaan werd gepropageerd: tuinbouwschool en proefbedrijf te Nieuw-Amsterdam. Het Oostinginstituut geeft voorlichting bij de kleinveeteelt. Nieuwe industrieën werden gesticht, gedeeltelijk ook werden arbeiders te werk gesteld in andere industriecentra, als Twente, de Meierij.

Het Emmergebied bezit turfstrooisel- en puritfabrieken, kledingindustrie, machine- en zuivelfabrieken en vsch. kleinere bedrijven. E. is marktplaats voor een deel van Z.O. Drente (weekmarkt voor vee, eieren).

De gem. E. is rijk aan oude cultuuroverblijfselen: 10 hunebedden (w.o. het eenige langgraf in Ned.), steenkelders, tumuli, legerplaatsen, urnenvelden. Zeer mooi is het boschgebied: de Emmer Dennen (235 ha) van het Staatsboschbeheer; groote boschcomplexen zijn verder bij Noord-Barge (250 ha) en bij Weerdinge (450 ha).

Emmen heeft een rijkslandbouwwinterschool, ambachtsschool, landbouwhuishoudschool, R.K. huishoud- en industrieschool (Emmer Compascuum). Behalve kerkgebouwen der Ned. Herv., Gereform. en een synagoge zijn er parochiekerken te Barger Oosterveld (Gerardus Majellakerk, de eerste in Ned.; processies in Juli en Oct.), Munstersche Veld, Barger Compascuum, Zwartemeer, Klazienaveen, Erica en Amsterdamsche Veld. Bouma.