Consument - In de economie is de consument de gebruiker en verbruiker van de eind-bevredigingsmiddelen, van de zoogenaamde finale goederen. Breidt men het begrip uit tot de afnemers van andere goederen en diensten, zooals, helaas, nog dikwijls geschiedt, dan ontstaat een groote verwarring, waardoor het eerste begin van inzicht in de economische verschijnselen geheel wordt belemmerd.
Op de bevrediging van de behoeften aan ge(ver)bruiksmiddelen bij den consument is het geheele economisch verzorgingsproces gericht. De bevrediging van den consument is het doel van dit proces. Fataal is echter de opvatting, door de wetenschap van het economisch individualisme in de 19e en een deel der 20e eeuw in het leven geroepen, alsof de consument de beheerscher zou zijn van de richting van de productie in het economisch leven. Vooreerst zijn er de tallooze consumenten, die niet in staat zijn eenigen invloed van beteekenis aan te wenden, omdat zij over geen koopkracht van eenigen omvang beschikken om zich met name de redelijke voorziening in redelijke behoeften te verzekeren.
Maar in een individualistische economische maatschappij is de koopkrachtige consument ook in veel gevallen niet in staat richting aan de productie te geven. De marktpositie der producenten beslist over de bevrediging der behoeften en steeds meer naarmate de reclame als middel in dienst der ondernemingen is gesteld. De productie wekt de behoeften op en geeft aan, op welke wijze zij het best bevredigd worden. De invloed van den consument is dikwijls niet meer dan negatief.
Toch neemt en nam de consument dikwijls in het economisch leven een plaats in, die niet met redelijke eischen kan worden verzoend. En wel in die gevallen, waarin hij gebruikers-rente geniet (consumers-rent) door het feit, dat, vooral door vernietigende concurrentie, de producent geen redelijken prijs voor zijn product ontvangt.
Uit beide oogpunten:
1° de niet-redelijke voorziening in de behoeften der consumenten door een tekort aan hun kant en 2° de niet-redelijke voorziening door een teveel, tengevolge van matelooze concurrentie, moet naar verandering in de positie van den consument worden gestreefd. De gemeenschap moet krachtig ingrijpen.
Voorzoover dit ingrijpen gericht moet zijn op een verandering in het behoeftenleven, worde hier verwezen naar het artikel → Behoefte. Maar wat betreft het aangeduide tekort en teveel bij den consument, moet de gemeenschap door het middel van publiekrechtelijke bedrijfsorganisatie zóó ingrijpen, dat de minste producent nog een koopkrachtig consument wordt en dat de concurrentie der producenten zóó wordt gebreideld, dat de daardoor ontstane gebruikers-rente (consumers-rent) voor een belangrijk deel verdwijnt. Zie verder → Behoefte. Veraart.
