Blindedarmontsteking - (appendicitis). Ontsteking van den eigenlijken blindedarm is zeldzaam. Wat het spraakgebruik ten onrechte blindedarmontsteking noemt, is de ontsteking van het wormvormig aanhangsel (appendix).
Ze wordt teweeggebracht door bacteriën (bacterium coli, streptococcen of andere) en komt waarschijnlijk zoo gemakkelijk tot stand en neemt een ernstigen vorm aan door de eigenaardige ligging van het blinde einde en de vaak aangeboren bestaande knikkingen en kronkelingen van het orgaan. De ontsteking komt voor in acuten en in chronischen vorm.
De oorzaak van acute b. is niet bekend. Omdat er dikwijls vreemde lichamen (kersepit, hagelkorrel, stukje email e.d.), dreksteenen (stukjes ingedikte ontlasting) en wormen in gevonden worden, zijn deze nog al eens als aanleidende oorzaak beschouwd. Wat deze veronderstelling echter onwaarschijnlijk maakt, is het feit, dat ze in het begin bij den eersten aanval gewoonlijk ontbreken.
In het begin der ziekte is er aan den binnenkant van het appendix op het slijmvlies een gezwollen plekje, bedekt met een etterpropje. Snel plant zich de ontsteking voort door alle lagen over een grooter of kleiner stuk van het appendix. Het dunne, bleeke, slappe appendix wordt dik, rood en stijf. Dit is de toestand in de eerste dertig uur. In de meeste gevallen heeft de ontsteking in dit stadium haar hoogtepunt bereikt. De zwelling blijft eenige dagen bestaan en heel langzaam gaan de verdere teekenen der ontsteking terug, tot na eenige weken het appendix er normaal uitziet, als er geen insnoeringen of afknikkingen zijn achtergebleven.
Soms gaat de ontsteking zoo ver, dat weefselversterf optreedt door alle lagen, door slijmvlies, spierlaag tot op de buikvliesbekleeding toe; op het roode appendix zijn dan groene of bruinzwarte wankleurige plekken te zien. De ontsteking gaat over naar de omgeving; er ontstaan vergroeiingen met naburige organen en gedeeltelijke buikvliesontsteking. Ook nu kan de ontsteking nog geheel teruggaan, zij het in veel langeren tijd; vaak volgt evenwel ook een abces, terwijl meestal aan het appendix zelf en in de omgeving veranderingen achterblijven. De afgestorven plek in het appendix kan ook plotseling doorbreken en de vieze, etterige inhoud stort zich uit in de vrije buikholte met de catastrophe van algemeene buikvliesontsteking tot gevolg. Met die veranderingen in het appendix loopen de ziekteverschijnselen evenwijdig. De ziekte begint plotseling met pijn in de maagstreek, misselijkheid en braken.
De pols wordt sneller, de temperatuur in den regel verhoogd. Na eenige uren localiseert de pijn zich in den rechteronderbuik, of, als het appendix niet op de normale plaats ligt, elders. Bij druk op die plaats wordt heftige pijn gevoeld en de onderzoekende hand neemt een eigenaardigen spierweerstand waar (défense musculaire). Gaat de ontsteking de eerste dertig uur verder, dan blijft de temperatuur hoog, op de plaats der ontsteking wordt een zwelling (infiltraat) voelbaar, soms na ongeveer zes dagen overgaande in een abces. Bij de catastrophale doorbraak treedt plotseling allerheftigste pijn op door de geheele buikholte; de geheele buik wordt pijnlijk bij druk en zoo hard als een plank.
De algemeene toestand wordt van oogenblik tot oogenblik erger; het eind is dikwijls de dood.
Behandeling: er zijn geen zekere teekenen, die er op wijzen, of een b. zal blijven stilstaan bij het eerste stadium; de veilige weg bij vaststellen van b. in het eerste stadium is de vroegoperatie, welke bestaat in verwijdering van het ontstoken orgaan. Anders in het tweede stadium, wanneer de ontstekingshaard door vergroeiingen van de vrije buikholte afgesloten is; een operatie zou door het opheffen dier vergroeiingen de buikholte in gevaar kunnen brengen. De meeste chirurgen wachten in dit stadium af, al blijft het risico van doorbraak bestaan; om dit te ontgaan, opereeren echter velen ook dan. Het is nog een open vraag, welk risico het grootste is. Heeft zich een abces ontwikkeld, dan wordt volstaan met opening hiervan.
Bij doorbraak met buikvliesontsteking wordt geopereerd om den zieke zijn laatste kans niet te onthouden. Wordt niet tot operatie overgegaan, dan is de eerste eisch absolute rust van den buik. De patiënt behoort geheel stil in bed te liggen; weinig voedsel wordt toegediend en slechts in vloeibaren vorm. Laxantia mogen niet gegeven worden. Op de plaats der ontsteking wordt een ijsblaas gelegd.
Is om een of andere reden het appendix bij den acuten aanval niet verwijderd en de ziekte genezen, dan verdient het aanbeveling het orgaan te verwijderen, als alle verschijnselen tot rust gekomen zijn, omdat steeds gevaar dreigt van een nieuwen aanval, afgezien van de vaak bestaande buikklachten der chronische b. Het tijdstip, waarop de operatie zal plaats vinden, hangt af van den ernst van den aanval.
Chronische appendicitis. De oorzaak is meestal een doorstane acute appendicitis, al wordt ook wel aangenomen, dat zonder acute ontsteking, of althans zonder waargenomen acute ontsteking, de verdikkingen, afsnoeringen en knikken, die men er bij waarneemt, kunnen ontstaan. De verschijnselen zijn vaag; spontane pijn en pijn bij druk in den rechteronderbuik, gebrek aan eetlust, obstipatie, kleine aanvalletjes van pijn zijn in den regel aanwezig. Hieronder schuilen ook de zeldzaam voorkomende tuberculose en de nog zeldzamere kanker van het appendix. Ook bij chronische appendicitis is operatie aan te raden.
Krekel.
