Bacteriën - (Gr. baktèria = stok) zijn eencellige, alleen microscopisch waarneembare levende wezens, die tot de laagste groepen van het plantenrijk behooren. Ze bevatten geen chlorophyl en vermenigvuldigen zich door splijting (splijtzwammen, schizomyceten).
Men onderscheidt drie groote groepen nl.
1° de Coccen, die rond of ongeveer rond zijn;
2° de bacillen, die een staafjesvorm hebben;
3° de spirillen, die den vorm hebben van een gedeelte van één of van meer windingen van een kurketrekker. Een deel der bacteriën is voor den mensch pathogeen, d.w.z. heeft ziekmakende eigenschappen; een ander deel is voor den mensch geheel of meestal onschuldig.
Om de verschillende b. van elkaar te onderscheiden, heeft men velerlei hulpmiddelen. Een ervan is, zooals boven werd aangegeven, de vorm; verder is een deel der b. beweeglijk, d.w.z. ze kunnen zich vrij door de vloeistof bewegen, waarin ze zich bevinden, terwijl een ander deel onbeweeglijk is. Een ander onderscheidingsmiddel is hun gedrag tegenover allerlei kleurstoffen, en er zijn vele methoden, die met behulp van bepaalde kleuringen een onderscheiding mogelijk maken.
Een verder verschil tusschen de b. is hun gedrag tegenover allerlei voedingsbodems, waarop ze al of niet groeien of er bepaalde veranderingen in teweegbrengen; zoo wordt bijv. hun vermogen om uit bepaalde soorten suikers zuur of gas te maken, gebruikt om sommige soorten b. te classificeeren. Een aantal b. heeft zuurstof noodig om te groeien (aërobe bacteriën), terwijl andere alleen kunnen groeien wanneer de zuurstof geheel of ten deele uitgesloten wordt (anaërobe bacteriën). Weer andere onderscheidingsmethoden berusten op het feit, dat de verweermiddelen, die het lichaam bij een door b. veroorzaakte ziekte maakt, en die in het bloedserum van een lijder aan die ziekte aangetroffen worden, bij een emulsie van die b. en niet bij andere, veranderingen teweeg brengen, die een identificatie van die b. mogelijk maken (bijv. zie agglutinatie, oplossing, enz.).
Wyers.
