is een proces, waardoor het bestaan van de mens in meerdere of mindere mate bedreigd wordt. Door het woord „proces” wordt aangegeven, dat in de ziekte krachten aan het werk zijn, welke een dynamisch karakter aan het gebeuren geven, zulks in tegenstelling tot de „kwaal”,welke van een stationnair op één hoogte blijvende aard is.
De kwaal, bijv. bijziendheid, kreupelheid en dergelijke, verandert niet of slechts weinig. Het dynamisch, voortgaand karakter van de ziekte brengt met zich mee, dat men in de geneeskunde vanouds onderscheidt het beginstadium, het eigenlijke ziektestadium en het einde.
Het einde van de ziekte kan zijn volledig herstel, overgang in een chronische vorm, of de dood. De chronische ziekte gelijkt in zoverre op een kwaal, dat van verandering weinig sprake meer is, bijv. chronische bronchitis.In de geneeskunde maakt men onderscheid tussen „zuiver” lichamelijke ziekten, geestesziekten (zie Krankzinnigheid) en tussenvormen, de zgn. psychosomatische aandoeningen, waarbij oorspronkelijk psychische conflicten een dusdanige invloed op de lichamelijke gesteldheid uitoefenen, dat op den duur lichamelijke ziektetoestanden ontstaan. Bij de bestudering van de oorsprong van de ziekte moet dan ook, behalve aan lichamelijke factoren, aan psychische en geestelijke factoren aandacht worden geschonken. In de Middeleeuwen werden deze geestelijke factoren vaak in rechtstreeks verband gebracht met het werk van de duivel. Een dergelijk rechtstreeks verband kan men in het individuele geval echter gewoonlijk niet aanwijzen.
Ook het verband tussen ziekte en zonde, zoals dat in zijn algemeenheid geopenbaard is, dient men met grote voorzichtigheid te gebruiken en niet in een bepaald concreet geval te willen aanwijzen. In de laatste jaren wordt echter steeds meer aandacht gewijd aan de verhouding tussen ziekte en schuld, eventueel schuldgevoelens en verdrongen conflicten. Hierdoor wordt ook de verhouding tussen religie en geneeskunde in een nieuw licht gezien. In de Heilige Schrift zijn tal van voorbeelden te vinden die dit verband op allerlei wijzen naar voren brengen (zie ook Lijden). j. D. j / A. CH.
