(Hebr.: chokma) is een vrome levenshouding, die in Israël naast de poëzie der psalmen en de verkondiging der profeten een eigen uitingsvorm bezit. Zij komt bijzonder aan het woord in de zgn. wijsheidsboeken (Spreuken, Job, Prediker, Ecclesiasticus, Baruch, het Boek der Wijsheid) maar ook in andere literatuur als de Psalmen of het boek Tobias.
Het beoefenen van wijsheid is een kunst, die wij in de gehele oud-Oosterse wereld aantreffen. Daar zij niet diepgaand door het godsdienstig-eigene hoeft beïnvloed te worden, is er opvallende verwantschap tussen de wijsheidsliteratuur van Egypte, Babylon en Israël. Het O.T. brengt de wijsheid van Israël terug tot Salomon, die veel contacten onderhield met Egypte en aan de wijsheidsliteratuur, welke hij overnam, een eigen stempel wist te geven. Het milieu der wijzen is vnl. dat der aanzienlijken en welgestelden, zoals uit de beoordeling van rijkdom en armoede blijkt. Het liefst uit de wijsheid zich in de spreuk, die vergelijkingen maakt tussen opvallende verschijnselen in het leven van de natuur en de mensen enerzijds en het zedelijk-godsdienstig leven anderzijds. Schijnbaar zijn de spreuken vrijblijvend, maar in werkelijkheid sterk vermanend.
Het ideaal der wijsheid is de beheerste, die zich niet laat meeslepen door zijn hartstochten en de verborgen samenhangen ziet. Zijn godsdienstige houding moet gekenmerkt worden door de deemoed, die genaamd wordt „vreze des Heren”. De leer en de vragen over de persoonlijke vergelding (zie Leven; Dodenrijk) nemen er een bijzonder plaats in. Levenswijsheid verschijnt er enerzijds als vrucht van opvoeding en ervaring, anderzijds als gave Gods, verwant met de activiteit van Gods Geest en met het door God geschonken woord. Deze goddelijke wijsheid wordt op de hoogtepunten dezer literatuur gepersonifieerd voorgesteld (Spr. 8; Eccli. 24; Sap. 7 : 22 w.), een verwijderde voorbereiding op de openbaring van de tweede Persoon der H. Drie-eenheid.
De Messias ontvangt de Geestesgaven van „wijsheid en verstand” (Is. 11:2) evenals zijn gemeente (Is. 33 : 6). In Jesus’ optreden en bij Paulus wordt deze wijsheid des kruises geopponeerd aan de waanwijsheid dezer wereld (Luc. n : 49; 1 Kor. 1 : 22 vv.; 2 : 19). De gevangenschapsbrieven spreken in begeesterde woorden over de ware christelijke wijsheid, welke in de christelijke moraal en ascese als deugd (zie ook Voorzichtigheid) en als gave des Geestes verschijnt. M. A. B./J. W.
