is het geheel van instellingen of maatregelen, welke beogen door middel van heffingen op het inkomen of vermogen van personen, die tot een bepaalde sociaal-economische groepering behoren, aan die personen recht op een zekere uitkering te verschaffen, bij intreden van omstandigheden, welke voor hen allen als mogelijkheid dreigen en welke tot gevolg hebben, hetzij dat hun inkomen ophoudt of vermindert, hetzij dat hun vermogen geheel of gedeeltelijk tenietgaat, hetzij dat voor hen zeer moeilijk te dragen uitgaven noodzakelijk worden, hetzij dat een combinatie van deze mogelijkheden zich voordoet. Sociale verzekering moet beschouwd worden als een middel tot verwezenlijking van sociale zekerheid.
Bij het streven naar sociale zekerheid is steeds strijd gevoerd over de vraag, of die sociale zekerheid verwezenlijkt moet worden langs de weg van sociale verzekering, dan wel langs de weg van sociale verzorging; men denke in dit verband aan de strijdvraag: ouderdomsverzekering — staatspensionnering. In katholieke kring staat men bij het streven naar sociale zekerheid de verzekeringsgedachte voor. Hieraan liggen verschillende motieven ten grondslag. In de eerste plaats is men in katholieke kring van oordeel, dat de verplichte sociale verzekering haar rechtsgrond vindt in de noodzaak ener rechtvaardige inkomensvorming. De verplichte arbeidsverzekering ziet men dus als een vraagstuk van rechtvaardig arbeidsinkomen. Gegeven deze rechtsgrond, moeten de subjecten der sociale verzekering een rechtsaanspraak op uitkering kunnen maken, omdat die uitkering tot hun rechtvaardig inkomen behoort.
Hiervan is bij sociale verzorging geen sprake. Aan sociale verzorging ligt geen rechtsaanspraak ten grondslag. In de tweede plaats is men in katholieke kring van oordeel, dat sociale zekerheid wel een goed is, doch slechts wanneer zij zoveel mogelijk appelleert aan de persoonlijke verantwoordelijkheid van de mens. De verzekering nu bevat — naar katholieke opvatting — daarvoor waarborgen. Zij toch kan beschouwd worden als een vorm van georganiseerde zelfhulp der verzekerden, ook al wordt zij van overheidswege verplicht gesteld.
In de latere jaren is het duidelijk geworden, dat de omstandigheid, dat men sociale zekerheid nastreeft langs de weg der verzekering, niet voldoende is om de persoonlijke verantwoordelijkheid veilig te stellen. Er zijn stellig vormen van sociale verzekering denkbaar, welke niet aan de persoonlijke verantwoordelijkheid appelleren. Vandaar, dat er in de meest recente discussie in katholieke lering op aangedrongen wordt niet slechts de sociale zekerheid na te streven langs de weg der verzekering, doch langs de weg van zodanig georganiseerde verzekeringen, dat deze aan het persoonlijk verantwoordelijkheidsbesef appelleren. G. V.
