in de tegenwoordig bekende vorm is een compositie voor koor, solisten en orkest, meest op een bijbels of godsdienstig gegeven. Het is lyrisch of dramatisch, maar het onderscheidt zich van de opera door het ontbreken van de enscenering.
Het wortelt in de mysteriespelen en abele spelen van de Middeleeuwen, doch in zijn huidige vorm gaat het terug op de godsdienstige bijeenkomsten van de Congregazione dell’ Oratorio (bidkapel) van de H. Philippus Neri in het Rome van de 16de eeuw.
Hier werden eenvoudige meerstemmige laudi gezongen waarvoor o.a. Palestrina en Animuccia de muziek schreven, die soms de vorm had van een koordialoog.
Later werden deze dialooglaudi eenstemmig met instrumentale begeleiding en door solisten voorgedragen. In het oratorium volgare, in de volkstaal, werd de verbindende tekst gezongen door een verhaler, testo.
Hiernaast stond het oratorium latinum, in het Latijn, waarbij vooral de nadruk viel op de massale koorstijl. Al spoedig werden ook allegorische elementen ingevoerd, zoals in Cavalieri’s Rappresentazione di Anima e di Corpo, waarin de ziel en het lichaam als personen worden opgevoerd.
Geleidelijk werden deze elementen vermengd, mede onder invloed van de opera, tot het oratorium uiteindelijk de vorm kreeg die wij nu kennen. N.
D. G.
