heten een tweetal bijbelboeken, welke beide de bevrijdingsstrijd der Makkabeeën schilderen. 1 Makk. begint met de troonsbestijging van de Seleuciedische koning Antiochus IV Epiphanes (175 v. Chr.) en eindigt met de dood van Simon de Makkabeeër (130 v.
Chr.).Makk. vangt na een tweetal waarschijnlijk later toegevoegde brieven (1 : 1 — 2 : 18) en een voorwoord (2 : 19-32) een jaar eerder aan, doch omvat slechts een periode van 15 jaren. Vanaf 4 : 7 loopt 2 Makk. parallel met 1 Makk. 1 : 10-7 : 50.
Beide boeken zijn onafhankelijk van elkaar ontstaan en verschillen aanmerkelijk. 1 Makk. werd door een Palestijnse Jood oorspronkelijk in het Hebreeuws geschreven als een vervolg op en naar het voorbeeld van de vroegere bijbelse historieboeken. Het is een kostbare historische bron, geschreven vanuit de typische joodse liefde voor „Israël”, het volk Gods, waarbij vaderlandsliefde, nationale macht en isolement in één vlak liggen met het dienen van God en zijn providentiële leiding. Het boek zal tussen 100 en 63 v. Chr. ontstaan zijn; wij bezitten het alleen in een getrouwe Griekse vertaling (zeker vóór 90 n. Chr.). 2 Makk. is een oorspronkelijk Grieks werk, dat onafhankelijk van 1 Makk. en in de Egyptische diaspora (waarschijnlijk tussen 100 v. Chr. en 20 n.
Chr.) ontstond. Het is een samenvatting van een werk in 5 delen van een zekere Jason. Het aandeel van Jason en zijn compilator precies verdelen is niet gemakkelijk; evenmin is het geheel duidelijk in hoeverre de geïnspireerde schrijver de verantwoording voor de verhaalde feiten van Jason wil overnemen (vgl. 2 : 28). In ieder geval bedoelt hij het werk van Jason te maken tot een nuttig en aangenaam volksboek (2 : 25) en heeft het geheel meer het karakter van godsdienstige onderrichting, aan historische gebeurtenissen geïllustreerd. In de stijl van de pathetische historiografie van het Hellenisme worden daarbij de feiten nogal eens romantiserend gedramatiseerd. Qua inhoud is het boek echter van een echt joodse stichting met een sterke nadruk op de tempel te Jerusalem (vgl. 3 : 39).
Meer dan 1 Makk. verwerkt het de voortgang der openbaring. 2 Makk. kent een heil na de dood door de verrijzenis en biedt ons in dit perspectief de eerste martelaarsacten (6 : 18-7 : 42; vgl. Hebr. 11). Het getuigt van een sterker zondebesef; kent de voorbede der heiligen (15 : 14) en het bidden voor de overledenen met de daarmee verbonden leer van het vagevuur (12 : 43-45). Het zal niet verwonderen, dat Luther die 1 Makk. „niet onwaardig” vond om eventueel tot de canon te behoren 2 Makk. scherp bestreden heeft. Geen van beide boeken was trouwens door de Joden uiteindelijk als canoniek geaccepteerd. De Reformatie is tot dit standpunt teruggekeerd (zie Bijbel, 2, en Apocriefen). j. w.
