Katholicisme encyclopedie

Prof. dr. J.C. Groot (1955)

Gepubliceerd op 02-01-2020

LICHAAM

betekenis & definitie

en lichamelijkheid behoren tot de wezensstructuur van de mens, die daardoor in de tijd-ruimtelijke wereld geplaatst is. Men heeft zijn lichaam niet op dezelfde wijze waarop men een pak aan heeft.

Het is geen uitwendige bekleding, doch wezensbestanddeel van de mens. Alle menselijke levensuitingen hebben daarom ook een lichamelijk karakter en de ziel, zelf onlichamelijk van aard, is geheel en al aangewezen op samenzijn met een lichaam, waarin zij alleen haar volle vitaliteit ontplooien kan.

Dat maakt juist de dood, scheiding van lichaam en ziel, tot zulk een noodlottig gebeuren dat de hunkering naar hereniging open laat, zodat een onsterfelijk voortbestaan der ziel het diepgeworteld verlangen van de mens naar volwaardig menselijk leven niet bevredigen kan.Dit besef van 's mensen wezenlijke lichamelijkheid leeft diep in het moderne bewustzijn en sluit nauw aan bij het getuigenis der Schrift, die heel Gods heilsbemoeienis laat geschieden aan mensen van vlees en bloed en daarbij geen onsterfelijkheid van zielen doch een eeuwig leven na opstanding van de totale mens uit de dood in het vooruitzicht stelt. Daarmede is de Platoonse visie op het lichaam als benauwende kerker der onsterfelijke ziel duidelijk weersproken. Deze spiritualistische onderwaardering van het lichaam, waarbij lichamelijkheid haast onvermijdelijk bron van zondigheid wordt en angst voor het lichaam een dominerende ascetische trek, heeft als ander extreem opgeroepen een materialistische overschatting van het lichaam ten koste van de geestelijke waarde der menselijke persoonlijkheid. Beide uitersten vermijdend belijdt het katholieke geloof zowel de beslissende waarde van het geestelijke in de mens, waardoor deze een in vrije beslissingen zich uitlevende persoonlijkheid is en vatbaar voor de verheffing tot de aanschouwing Gods, alsook diens wezenlijke lichamelijkheid, die in de godsdienst volledig tot haar recht moet komen door ook het lichaam te betrekken in de godsdienstige onderwerping aan God. Heel de zichtbare zijde der Kerk, de zichtbaarheid van haar ambten en sacramenten, speelt op deze menselijke lichamelijkheid in. En in de heiliging van de mens wordt ook zijn lichaam betrokken, dat daarom gewaardeerd wordt als een tempel van de H. Geest, Die het aan de glorie van de verrezen Heiland deelachtig zal maken.

Noch een louter negatief anti-materialisme noch een dito anti-spiritualisme ligt daarom in de lijn van het katholiek geloven, dat hygiëne en sport en aesthetische verzorging van het lichaam niet minacht doch slechts de hun passende waarde geeft. Verder zie Mens, Onsterfelijkheid, Leven, Ascese, Lijkverbranding. j. c. G.